Kim ngạch tăng cao, số thu tăng ít
Phân tích sơ bộ kim ngạch XNK cho thấy, tổng kim ngạch XNK trong 2 tháng đầu năm 2018 đạt 68,54 tỷ USD, tăng 23,3% so với cùng kỳ năm 2017, trong đó, trị giá XK đạt 34,51 tỷ USD, tăng 26,1%; trị giá NK là 34,03 tỷ USD, tăng 20,6%. Với một số nhóm hàng XNK tăng, giảm nổi bật gồm: Dầu thô XK giảm 22,5% về trị giá so với cùng kỳ năm 2017; Xăng dầu các loại NK tăng 45% về trị giá; Ô tô nguyên chiếc giảm 96,4% về lượng so với cùng kỳ năm 2017.
Từ kim ngạch XNK trên, số thu NSNN của ngành Hải quan trong 2 tháng đầu năm đạt 43.123 tỷ đồng, bằng 15,24% dự toán, bằng 14,7% chỉ tiêu phấn đấu, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2017. Chia bình quân cho 2 tháng, mỗi tháng thu đạt 21.561 tỷ đồng, trong khi đó, với chỉ tiêu phấn đấu cả năm đạt 293.000 tỷ đồng thì bình quân mỗi tháng ngành Hải quan phải thu 24.417 tỷ đồng.
Phân tích các yếu tố chính tác động tới số thu NSNN, đại diện Cục Thuế XNK cho biết, tổng kim ngạch XNK có thuế trong 2 tháng đầu năm đạt 15,02 tỷ USD, tăng 12,5% so với cùng kỳ năm 2017. Trong đó: trị giá XK đạt hơn 1,004 tỷ USD, tăng 11,7%; trị giá NK là 14,02 tỷ USD, tăng 12,6%. Điều này cho thấy, ảnh hưởng giảm thu của việc tiếp tục thực hiện sâu rộng hơn nữa các cam kết FTA là khá lớn, đây cùng là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc kim ngạch có thuế tăng 12,5% so với cùng kỳ năm trước nhưng số thu chỉ tăng 3,1%.
Có thể thấy, mặt hàng tác động nhiều nhất tới số thu NSNN của ngành Hải quan trong 2 tháng đầu năm là mặt hàng ô tô nguyên chiếc các loại. Do ảnh hưởng của Nghị định 116/2017/NĐ-CP quy định về điều kiện sản xuất, lắp ráp, NK và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô có hiệu lực từ 1/1/2018, kim ngạch có thuế của ô tô nguyên chiếc trong 2 tháng đầu năm 2018 chỉ đạt 518 chiếc (dưới 9 chỗ ngồi là 20 chiếc), đạt 32,4 triệu USD, số thuế phải thu chỉ đạt khoảng 200 tỷ đồng, giảm khoảng 5.800 tỷ đồng so với dự toán, tương đương giảm 96,7% về lượng so với cùng kỳ năm 2017.
Bên cạnh đó, phân tích số thu một số mặt hàng XK chính cho thấy, mặt hàng Clinke và xi măng trong 2 tháng đầu năm đạt trị giá 129,8 triệu USD, tăng 76,6% về trị giá giúp tăng thu 67 tỷ đồng; mặt hàng than đá, tăng 58,8% về trị giá giúp tăng thu 38 tỷ đồng. Tuy nhiên, mặt hàng chiếm số thu chủ yếu từ XK là dầu thô trong 2 tháng đầu năm chỉ đạt 632 tấn với trị giá là 351 triệu USD, giảm 39,8% về lượng, giảm 22,5% về trị giá và làm giảm thu NSNN theo dự toán 94 tỷ đồng.
Số thu một số mặt hàng NK chính cũng có biến động, cụ thể mặt hàng xăng dầu, do Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn chậm tiến độ và giá dầu thô thế giới tăng, nên kim ngạch xăng dầu NK tăng mạnh. Trong 2 tháng đầu năm 2018 đạt 1,77 triệu tấn (tăng 38,9%), trị giá đạt 1.113 triệu USD (tăng 61,2%), số thu đạt 6.500 tỷ đồng (chiếm 15% tổng thu) tăng 2.953 tỷ đồng. Trong đó mặt hàng xăng đạt 584 nghìn tấn, thu 3.865 tỷ đồng. Tuy nhiên, xăng NK chủ yếu từ Hàn Quốc thường xuất trình Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) muộn nên dự kiến sẽ phải hoàn thuế khoảng 1.500 tỷ đồng.
Cùng với đó là mặt hàng linh kiện ô tô đạt 401 triệu USD, giảm 14,7%, làm giảm thu 140 tỷ đồng. Theo Nghị định 125/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 một số dòng hàng linh kiện ô tô NK sẽ áp dụng mức thuế suất ưu đãi là 0%, do đó sẽ phải hoàn thuế NK đối với thuế NK linh kiện cho các DN đáp ứng được các điều kiện quy định tại Nghị định số 125/2017/NĐ-CP, dự kiến phải hoàn 2 tháng đầu năm 2018 là 1.100 tỷ đồng.
Tập trung chống thất thu
Nhận diện được những khó khăn này, ngành Hải quan đã và đang quyết liệt thực hiện mọi biện pháp chống thất thu ngân sách. Tại cuộc họp giao ban lãnh đạo Tổng cục Hải quan đánh giá tình hình công tác tháng 2 và triển khai công tác tháng 3 của Tổng cục Hải quan, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn yêu cầu, hải quan các tỉnh thành phố phải bám sát Chỉ thị 555/CT-TCHQ ngày 26/1/2018 về việc triển khai nhiệm vụ thu NSNN năm 2018, kiên quyết chống thất thu NSNN bằng mọi biện pháp, sẽ xử lý trách nhiệm của CBCC khi bỏ lọt gian lận về khai báo trị giá hải quan, xác định mã số hải quan.
Có thể thấy, năm 2018 là năm thuế suất thuế NK theo các FTA cắt giảm mạnh, trên 90% các dòng hàng theo Hiệp định ATIGA sẽ có thuế suất thuế NK giảm xuống 0%. Do đó, Chỉ thị của Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị tập trung nguồn lực kiểm tra các điều kiện đối với hàng hóa hưởng thuế suất ưu đãi đặc biệt theo các FTA, trong đó chú trọng kiểm tra C/O, chủ động xác minh, làm rõ các trường hợp nghi vấn gian lận xuất xứ, tránh trục lợi, gây thất thu NSNN.
Song song với việc triển khai công tác cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác hải quan, tạo thuận lợi cho thương mại và các hoạt động XNK hàng hóa nhằm rút ngắn thời gian, chi phí thông quan hàng hóa…, ngành Hải quan cũng tăng cường công tác kiểm tra sau thông quan, thanh tra, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, trong đó tập trung kiểm tra về trị giá, mã số, C/O… đối với những mặt hàng có thuế suất cao, kim ngạch NK lớn, tần suất NK nhiều. Đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra theo hướng giảm số cuộc thanh tra, kiểm tra theo kế hoạch, tập trung thanh tra, kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm.
Được biết, triển khai công tác thu NSNN, mỗi Cục Hải quan cũng đã xây dựng chương trình hành động riêng tùy thuộc vào đặc điểm tình hình kinh tế mỗi địa phương, các đơn vị đã đề ra giải pháp khai thác và quản lý tốt nguồn thu, phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu được giao, không để nợ đọng. Bám sát nhiệm vụ trọng tâm của ngành, các đơn vị hải quan địa phương đều xác định phải thực hiện tốt nhiệm vụ thu NSNN, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác quản lý để tạo điều kiện thông thoáng, thuận lợi tối đa cho DN.
Một số Cục Hải quan tỉnh, thành phố có kết quả thu 2 tháng đầu năm khả quan so với dự toán là: Cục Hải quan Hà Nội (20%), Quảng Ninh (29,6%), Đồng Nai (15,2%), Bà Rịa – Vũng Tàu (18,7%)...
