Có một Hà Nội trong hương sung rất khác
Tết Nguyên đán là thời điểm đầu của chu kỳ năm mới. Khi căn cứ vào các sử liệu và văn hóa dân gian, chúng ta khó xác định người Việt bắt đầu ăn tết vào dịp lập xuân từ khi nào; tuy nhiên, nhắc về nguồn gốc tết chúng ta lại có nhiều thông tin thú vị.PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ, Giảng viên cao cấp Viện Phát triển năng lực lãnh đạo, Đại học Quốc gia TP.HCM cho biết, người Việt cổ sớm hiểu và xác định Tết Nguyên đán là mở đầu cho một năm nông lịch nhờ vào khả năng nhận thức sự tuần hoàn của thời tiết và sự thích ứng của vụ mùa ngoài đồng. Từ thời cổ đại, khi tổ tiên người Việt nhận thức được sự chuyển giao của thời tiết và chu kỳ thời gian trong năm đã có một số hình thức sơ khai về việc xác lập chu kỳ tuần hoàn và tổ chức đón tết. Khảo cứu về phong tục của người Bách Việt cổ, trong đó có tổ tiên Lạc Việt, cho thấy ngày tết đầu năm trước đây rơi vào đầu tháng 11 âm lịch (ứng với tháng Tý), chứ không phải đầu tháng giêng (tháng Dần). Cụ thể, người Việt xưa không dùng số đếm để gọi ngày, tháng mà dùng Thiên can – Địa chi để gọi tên, chẳng hạn hết tháng Tý thì tới tháng Sửu, rồi đến Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi là hết một năm. Giờ Tý là giờ chuyển giao giữa hai ngày trong đêm, tháng Tý là tháng lạnh nhất trong năm - tháng 11, ứng với thời điểm Đông chí, thời điểm để bắt đầu một chu kỳ đếm mới. Lúc này mùa màng cũng đã kết thúc, người Việt xưa nghỉ ngơi để chờ đến khi thời tiết ấm lên mới tính tới việc gieo cấy mùa sau. Vì vậy, họ đã chọn đầu tháng Tý (tức tháng 11 âm lịch) để ăn tết. Tính từ đầu tháng 11 cho tới đầu tháng 5 năm sau là trọn 6 tháng; do đó, người Việt gọi Tết Đoan ngọ ngày mùng 5.5 âm lịch là Tết nửa năm. "Có giả thuyết cho rằng, tháng 11 ở Việt Nam trời chưa quá lạnh, người Việt cổ có thể tổ chức các hoạt động đón tết. Trong khi đó, ở Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản… tháng 11 là bắt đầu vào chính đông, quá lạnh không ăn tết được nên họ phải tính toán lựa chọn thời điểm tiết lập xuân để ăn tết, chính vì thế họ xác định tết âm lịch vào tháng Dần (tức tháng giêng, ngay trước hoặc sau tiết lập xuân). Họ xác định tháng Dần là tháng đầu năm, gọi là "Chính nguyệt" (tức tháng chính trong năm). Quá trình này diễn ra rất sớm trong lịch sử, dưới nhãn quan "di phong định tục" . Trong quá trình tiếp xúc văn hóa và hội nhập, người Việt cổ đã dần chuyển đổi tổ chức đón tết từ đầu tháng Tý (tháng 11) sang đầu tháng Dần (tháng giêng) như ngày nay vậy", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ chia sẻ.Trước đây không lâu, một số làng quê ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ - nơi được cho là vùng đất kinh đô xưa của nhà nước Văn Lang xưa của các vị vua Hùng còn lưu lại một số tập tục cổ (như tục ăn đất khoán hun khói, tục làm lễ mở cửa rừng...) gợi về ký ức của ngày tết cổ xưa vào đầu tháng 11 của người Việt cổ. Một số gia đình người Việt gốc Hoa ở Đồng bằng sông Cửu Long vốn có nền tảng Bách Việt cổ cũng tổ chức cúng tết Đông chí bằng chè trôi nước, bánh ngọt và trái cây, coi tết Đông chí là ngưỡng thêm tuổi mới của mọi người. Như đã nói, trên đây là một giả thuyết cần có nhiều khảo cứu hơn nữa để làm rõ hơn vấn đề.Theo PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thơ, khó có thể biết rõ người Việt xưa ăn tết thế nào nhưng cơ bản tết không thay đổi về ý nghĩa. Tết xưa còn lưu lại trong ký ức người Việt Nam hôm nay chỉ có thể là ký ức tết từ thời bao cấp hay ở giai đoạn đầu của cải cách – mở cửa mà thôi. Phong tục ngày tết xưa về cơ bản thể hiện sinh động các ý nghĩa tạ ơn đất trời, thần linh và tổ tiên, củng cố mối quan hệ vốn có của gia đình - dòng tộc, thực hiện các nghi lễ cổ truyền để chào đón năm mới và truyền dạy văn hóa cho các thế hệ con cháu, củng cố và mở rộng giao tiếp với láng giềng xung quanh, tổng kết – đúc kết kinh nghiệm của năm cũ và gửi gắm mong ước cho năm mới, chuẩn bị tâm thế mới cho năm làm việc tiếp theo. Nhìn chung, dù là tết xưa hay tết nay gì đi nữa thì ngày tết vẫn là dịp để chúng ta nhìn lại những thành quả của năm cũ và rút ra bài học cho năm mới (đối với cá nhân) và củng cố truyền thống gia đình và các mối quan hệ (đối với xã hội). Ông Thơ cho rằng, trước đây, cuộc sống hằng ngày chưa thật đủ đầy nên người ta mong đến tết để được nghỉ ngơi, ăn ngon, mặc đẹp. Vậy nên mới có câu:Cu kêu 3 tiếng cu kêuMong mau tới tết dựng nêu ăn chè.Còn ngày nay, cuộc sống no ấm hơn nên việc ăn mặc không là vấn đề nữa. Thay vào đó, sau một năm làm việc vất vả, dịp tết được nghỉ dài ngày, nhiều người quay về gia đình đoàn tụ và đón tết với gia đình trong khi không ít người muốn được nghỉ ngơi, giải trí, giao tiếp (không muốn các nghi lễ theo họ là "rườm rà"), hoặc đi du lịch..., nên dường như có sự chuyển dịch từ "ăn tết" sang "chơi tết". Dù vậy, dù là "ăn tết", "chơi tết" hay gì đi nữa thì các nghi lễ truyền thống trong dịp tết như cúng ông Táo, cúng tất niên và đ1n ông bà tổ tiên về ăn tết, cúng giao thừa, mừng tuổi ông bà cha mẹ, lì xì trẻ thơ, chúc tết dòng họ, láng giềng, thăm viếng thầy cô cũ thưở thiếu thời, tạ ơn những quý nhân đã giúp đỡ trong đời... vẫn được ưu tiên gìn giữ. Nói cách khác, các ý nghĩa cơ bản của ngày tết vẫn được giữ nguyên trạng qua phong tục và nghi lễ, việc tổ chức "ăn tết" hay "chơi tết" chỉ là hình thức thích ứng của cuộc sống đương đại. Cũng cần nhấn mạnh rằng, các phong tục, nghi lễ quan trọng trong mấy ngày tết chỉ đẹp khi chúng ta không tạo gánh nặng các thành viên gia đình, nhất là phụ nữ (chẳng hạn bắt buộc phải mâm cao cỗ đầy, nấu nướng phải tươm tất nhiều món, gánh nặng con cháu làm ăn xa quay về phải "lễ nghĩa" đầy đủ với cả họ, cả làng...). Tết là dịp sum vầy để củng cố hay xây đắp truyền thống gia đình, chúng ta cần chú ý đến nhu cầu được nghỉ ngơi, chơi tết của phụ nữ trong nhà và những người trẻ vốn đã vất vả ngược xuôi mưu sinh trong suốt năm qua. Theo nhà nghiên cứu văn hóa, dù là ăn tết hay chơi tết chúng ta cũng cần chú ý yếu tố về sự ấm cúng của gia đình, đặc biệt là những người có tuổi, ông bà cao tuổi vì ngày tết là khoảng thời gian thiêng liêng để các bậc cao niên được sống trong không gian thiêng liêng của gia đình, được tương tác, đối thoại và thể hiện lòng tôn kính, kính nhớ với tổ tiên. Đối với nhiều gia đình Việt Nam, bàn thờ tổ tiên những ngày tết phải đầy đủ lễ phẩm và nhang khói, có như vậy họ mới cảm thấy ấm cúng, an lòng. Vậy nên người trẻ mong muốn tổ chức chơi tết (như mời bố mẹ đi du lịch xa nhà chẳng hạn) phải lưu ý việc này."Do đó, nếu người trẻ mong muốn mời ba mẹ rời quê lên thành phố ăn tết hay cùng nhau đi du lịch đó đây mà ba mẹ từ chối thì không nên buồn, bởi ba mẹ và những người lớn trong nhà còn có những nhiệm vụ phải làm để giữ lửa, giữ phong tục, giao tiếp với người tổ tiên đã khuất", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ lưu ý.Thêm vào đó, những ai đang làm bố làm mẹ cần chú ý tạo điều kiện để con trẻ được trải nghiệm không khí tết qua những tập tục cổ truyền như cùng bố mẹ tảo mộ ông bà, bài trí bàn thờ, dán liễn xuân, quây quần bên nồi bánh chưng/bánh tét và sum họp đêm giao thừa, được mặc trang phục đẹp nhất chúc tết ông bà cha mẹ, mừng tuổi dòng họ, láng giềng, khuyến khích các con biết thể hiện lòng biết ơn đối với gia đình, thầy cô, láng giềng. Tất cả những hình ảnh ấy sẽ kết thành ký ức tuổi thơ thật đẹp về ngày tết, sẽ theo các con suốt cuộc đời, và sẽ thôi thúc chúng thực hiện những điều tương tự đối với thế hệ sau nữa khi chúng trưởng thành.Núi rác trước cổng trường
Ở TP.HCM, nếu muốn nhâm nhi ly cà phê trứng, có thể ghé đến một số địa chỉ mà giới trẻ hay rỉ tai nhau như: Cà phê trứng 3T ở Q.1, Q.3; Hơi Béo Cafe, Okkio Caffe, Flat White Coffee, RuNam D'Or, Manki True Artisan Cafe ở Q.1; Xô Bồ, Hương Hà Nội, Lưu Gia Cafe and Food ở Q.Phú Nhuận…
Chủ định của Giáo hoàng Francis khi thăm Mông Cổ
2024 được xem là năm đáng nhớ của Ốc Thanh Vân khi cô quyết định đưa các con trở về Việt Nam sinh sống sau một năm ở Úc. Chính vì có quãng thời gian xa quê hương nên nữ diễn viên càng cảm nhận rõ rệt hơn sự khác biệt trong những ngày đón tết. Ngoài dành thời gian cho gia đình, cô dần trở lại các sự kiện giải trí, tham gia sân khấu kịch để thỏa niềm đam mê với nghề.Chia sẻ với chúng tôi, nữ diễn viên thừa nhận chưa bao giờ cô xuất hiện ở các sự kiện giải trí nhiều như giai đoạn cuối năm 2024. Bởi những năm trước, cô bận rộn với sân khấu lẫn công việc riêng trong gia đình nên không đủ thời gian đến ủng hộ các đồng nghiệp. Cô bộc bạch: “Nhiều khi lịch trình chồng chéo nhau nên tôi cũng khó sắp xếp, trong khi bản thân cũng vướng việc chăm sóc các con nữa”. Hiện tại, do Ốc Thanh Vân mới trở lại công việc nên mọi thứ không đến mức dày đặc. Nhờ vậy nên cô dành thời gian đến ủng hộ các dự án mới của đồng nghiệp. Cô tâm sự: “Tôi rất nhớ mọi người. Trước đó, tôi cũng có vài năm giảm bớt hoạt động của làng giải trí để có thời gian cho bản thân và gia đình. Đây là thời điểm tôi sung sức nhất để trở lại với công việc và đến để chúc mừng những đồng nghiệp của mình”. Cũng theo nữ diễn viên, khi đã xác định làm nghệ thuật bằng cả tấm lòng, cô “không nghĩ quá nhiều đến chuyện mình phải làm gì, cứ thế mà sống với nghề nghiệp của mình thôi”. Nữ diễn viên tâm tình: “Tôi đã sống với công việc này từ ngày tôi rất trẻ, đến bây giờ đã đi được một quãng rất dài rồi. Không phải xa quê để nhận ra mình yêu công việc thế nào, mà điều đó nó tự động đến với tôi một cách tự nhiên. Nó đến khi tôi đang rửa chén, lúc tôi đang giặt đồ và đến vào những lúc tôi đang làm việc, trong khoảnh khắc mà tôi tạm quên mình là một nghệ sĩ”.Vì quan niệm trong cuộc đời sẽ có lúc phải đứng trước những sự lựa chọn nên Ốc Thanh Vân không trăn trở hay luyến tiếc về quãng thời gian đã qua, kể cả khi công việc nghệ thuật của cô bị giãn ra, không sôi động như trước. Bởi theo người đẹp 8X, đó là giai đoạn cô muốn dành thời gian cho các con nên cứ làm mọi thứ một cách say mê.“Nhưng tôi làm nhiều đến nỗi một ngày tôi nhận ra mình đã bị mất cân bằng. Tôi làm nghệ thuật, ra xã hội rất nhiều và nếu chỉ loanh quanh trong bếp, cách ly hoàn toàn với những nơi mình từng làm việc, giao lưu thì cảm giác mất cân bằng đó, dù mình chối bỏ thì nó cũng đến”, cô kể. Nữ diễn viên cho biết giai đoạn đầu, cảm giác mất cân bằng chỉ xuất hiện thoáng qua, nhưng sau đó lại đến rất dữ dội. Chính điều đó giúp cô nhận ra rằng "nếu như mình cứ loay hoay trong chuỗi vất vả không hồi kết này, có lẽ mình sẽ bị khủng hoảng mất thôi”. Cô bật mí: “Khi nhận ra điều đó, tôi quyết định nói với các con rằng 'mẹ đang cảm giác như vậy đó'. Các bé rất lắng nghe và sau đó mấy mẹ con có quyết định dọn hành lý, trở về nơi mình thuộc về”. Vừa về Việt Nam, Ốc Thanh Vân tất bật trở lại với sân khấu kịch bằng vai diễn trong vở Căn phòng câm lặng, thay vì dành thời gian nghỉ ngơi. Nữ diễn viên nói đây là cách bản thân tự chữa lành và cân bằng cảm xúc bên trong mình sau quãng thời gian sinh sống nơi xứ người.
Anh Hưng Võ, huấn luyện viên môn chạy bộ tại Garmin Run Club, chia sẻ: “Chạy bộ là môn thể thao cơ bản, phù hợp cho nhiều đối tượng, dễ tập luyện, đặc biệt là có lợi cho sức bền tim mạch, hô hấp. Những năm gần đây, môn chạy bộ đường dài dần phổ biến, trở thành xu hướng, thu hút nhiều người tham gia tập luyện. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, chạy bộ cũng để lại những hậu quả không mong muốn như: rủi ro chấn thương, mất an toàn trong tập luyện, kiệt sức, đột quỵ trên đường chạy".
Bạn đọc viết: Rác ngập đường cả mấy tháng không ai dọn
Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Reproduction Biomedicine Online - tạp chí quốc tế nghiên cứu về sự thụ thai, thì uống rượu thường xuyên sẽ làm giảm số lượng tinh trùng, theo Step To Health.
