'Nữ hoàng nước mắt' có thêm tập đặc biệt
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Bị thẻ đỏ giải châu Á, nếu được thầy Kim gọi lên U.23, Mạnh Hưng bao giờ đá lại?
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn vừa ký ban hành Nghị quyết 60 về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn.Theo đó, mức thuế bảo vệ môi trường đối với 7 mặt hàng xăng, dầu mỡ nhờn từ 1.1.2025 - 31.12.2025 tiếp tục được giảm so với quy định, tương đương với mức áp dụng trong năm 2024.Cụ thể, mức thuế bảo vệ môi trường với xăng, trừ ethanol là 2.000 đồng/lít; nhiên liệu bay, dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn là 1.000 đồng/lít; mỡ nhờn là 1.000 đồng/kg; dầu hỏa là 600 đồng/lít.Mức thuế bảo vệ môi trường này giảm từ 400 - 2.000 đồng/lít, tương ứng từ 40% - gần 67% so với quy định về mức thuế môi trường đối với xăng, dầu, nhiên liệu bay được quy định tại Nghị quyết 579 năm 2018 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội áp dụng từ ngày 1.1.2019.Tại Nghị quyết 579 năm 2018, mức thuế bảo vệ môi trường với xăng, trừ ethanol là 4.000 đồng/lít; nhiên liệu bay là 3.000 đồng/lít; dầu diesel là 2.000 đồng/lít; dầu hỏa là 1.000 đồng/lít; dầu mazut là 2.000 đồng/lít; dầu nhờn là 2.000 đồng/lít; mỡ nhờn là 2.000 đồng/kg.Đây đã là lần thứ 5 Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, nhiên liệu bay trong 6 năm thực hiện Nghị quyết 579 về mức thuế này.Vào tháng 3.2022, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 18, giảm một nửa mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn, áp dụng từ 1.4.2022 - 31.12.2022. Riêng nhiên liệu bay đã được giảm một nửa thuế bảo vệ môi trường từ 1.1.2022.Tới ngày 6.7.2022, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục giảm thuế bảo vệ môi trường với các mặt hàng này, thời gian giảm từ 1.7 - 31.12.2022. Theo đó, mức thuế bảo vệ môi trường với xăng (trừ ethanol), nhiên liệu bay chỉ còn 1.000 đồng/lít; dầu diesel là 500 đồng/lít; dầu hỏa, dầu mazut, dầu nhờn là 300 đồng/lít; mỡ nhờn là 300 đồng/kg. Mức này giảm từ 700 - 3.000 đồng, tương ứng từ 75 - 85% so với mức quy định ban đầu.Tới 12.2022, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 30, tiếp tục giảm mức thuế bảo vệ môi trường với mức từ 400 - 2.000 đồng đối với xăng, dầu, nhiên liệu bay trong năm 2023.Mức giảm này tiếp tục được áp dụng trong cả năm 2024 khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 42 vào cuối năm 2023.Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét vấn đề này hôm 25.12, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho hay, khi mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn tăng về mức trần trong biểu khung thuế từ ngày 1.1.2025 sẽ có tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Bởi mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu, mỡ nhờn sẽ làm tăng giá bán lẻ những mặt hàng này; tạo áp lực gia tăng lạm phát, từ đó gây bất lợi trong thực hiện các mục tiêu tăng trưởng kinh tế.Do vậy, để góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp, người dân, Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết về mức thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu, mỡ nhờn để áp dụng trong năm 2025 như quy định tại Nghị quyết số 42 năm 2023, đã áp dụng trong năm 2024.
Chọn học ngành 'nóng' sẽ dễ có việc làm?
Ngày 19.3, trên các nhóm mạng xã hội lan truyền đoạn clip dài hơn 16 giây ghi lại hình ảnh một người được cho là tu sĩ tử vong trong tình trạng lõa thể tại ngôi chùa ở Vĩnh Long, kèm theo nhiều thông tin trái chiều.Các bình luận cho rằng tu sĩ bị sát hại, do hiện trường xáo trộn, có nhiều cờ lê, mỏ lếch...; thi thể nằm trong thùng gỗ và đã tử vong nhiều ngày...Liên quan đến vụ việc này, trao đổi với PV Thanh Niên, đại tá Phan Ngọc Tính, Phó giám đốc Công an tỉnh, người phát ngôn của Công an tỉnh Vĩnh Long, cho biết theo biên bản khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, thì vị tu sĩ này tử vong do bệnh lý vỡ mạch máu não; không ghi nhận thương tích hay tổn thương từ bên ngoài.Theo đó, khoảng 19 giờ 30 ngày 17.3, các sư trong chùa Giác Thiên (P.4, TP.Vĩnh Long, Vĩnh Long) phát hiện mùi hôi thối bốc ra từ thất (phòng) của một tu sĩ. Cửa phòng khóa, khi các sư mở được cửa thì thấy tu sĩ này tử vong trong tình trạng lõa thể nên giữ nguyên hiện trường, báo lực lượng công an.Theo biên bản khám nghiệm tử thi, tu sĩ tử vong trong giai đoạn phân hủy mạnh; mô não không thuần nhất, nhiều vị trí có màu đỏ sẫm. Các bộ phận không phát hiện tổn thương... Kết luận tử vong do bệnh lý xuất huyết não.Tu sĩ tên là H.A.T (pháp danh Thích Pháp N., 62 tuổi, quê TP.Phan Thiết, Bình Thuận), vào tu tại chùa nói trên từ năm 2000. Thượng tọa Thích Lệ Lạc, Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Vĩnh Long, cho biết cơ quan công an xác định tu sĩ này tử vong do đột quỵ nên đã bàn giao cho nhà chùa an táng theo phong tục địa phương.Qua vụ việc nêu trên, cơ quan công an khuyến cáo người dân không chia sẻ, bình luận các vụ việc chưa được cơ quan chức năng kết luận, tránh làm xôn xao dư luận và có thể vi phạm pháp luật.
Tuy nhiên, nhiều người có thói quen bỏ bữa hoặc ăn uống không đều đặn, dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực đến cơ thể, theo trang sức khỏe Onlymyhealth (Ấn Độ).Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị rằng ăn mỗi 4 giờ là một trong những cách tốt nhất để giữ mức năng lượng ổn định, hỗ trợ quá trình trao đổi chất và tăng cường sức khỏe tổng thể. Bà Pooja Singh, chuyên gia dinh dưỡng tại Ấn Độ, đã chia sẻ một số lợi ích của phương pháp này.Khi duy trì khoảng cách 4 giờ giữa các bữa ăn, cơ thể được cung cấp đủ năng lượng để hoạt động một cách hiệu quả. Khi bỏ bữa hoặc để bụng đói quá lâu, mức đường huyết có thể giảm xuống đáng kể, dẫn đến tình trạng mệt mỏi, cáu gắt và giảm khả năng tập trung. Ngược lại, khi ăn đều đặn, đường huyết được duy trì ở mức ổn định, tránh được các tình trạng tăng giảm đột ngột, giúp duy trì tinh thần minh mẫn và tâm trạng tốt hơn suốt cả ngày.Khi cơ thể nhận được nguồn năng lượng đều đặn, quá trình chuyển hóa dinh dưỡng diễn ra hiệu quả hơn. Ngược lại, nếu nhịn ăn trong thời gian dài, cơ thể có xu hướng giảm tốc độ trao đổi chất để tiết kiệm năng lượng, khiến việc đốt cháy calo trở nên kém hiệu quả. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến quá trình kiểm soát cân nặng mà còn làm giảm mức năng lượng tổng thể. Thói quen ăn uống khoa học còn giúp hạn chế tình trạng ăn uống mất kiểm soát. Khi để bụng đói quá lâu, cơ thể có xu hướng phản ứng bằng cách thèm ăn nhiều hơn, đặc biệt là những loại thực phẩm không lành mạnh như đồ ngọt, thức ăn nhanh hoặc thực phẩm giàu tinh bột. Trong khi đó, nếu duy trì việc ăn mỗi bốn giờ, cơ thể sẽ không rơi vào trạng thái đói dữ dội, giúp kiểm soát khẩu phần ăn tốt hơn và duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý.Những người có thói quen ăn uống không đều đặn thường gặp phải các vấn đề như đầy hơi, khó tiêu và rối loạn tiêu hóa. Khi ăn uống điều độ, hệ tiêu hóa có thời gian để xử lý thức ăn một cách hiệu quả hơn, giúp hấp thu dưỡng chất tốt hơn và hạn chế các vấn đề về đường ruột.Việc duy trì thói quen ăn uống đều đặn cũng có tác động tích cực đến tâm trạng và chức năng não bộ. Não hoạt động tốt nhất khi được cung cấp một lượng glucose ổn định. Khi ăn uống không đúng giờ, mức đường huyết không ổn định có thể khiến bạn cảm thấy uể oải, mất tập trung và thậm chí cáu kỉnh. Để áp dụng thói quen này vào cuộc sống, các chuyên gia khuyến nghị nên ăn 3 bữa chính kết hợp với các bữa phụ lành mạnh. Thay vì ăn vặt bằng đồ ăn nhanh hoặc thực phẩm chế biến sẵn, bạn nên lựa chọn các thực phẩm giàu dinh dưỡng như trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và chất béo lành mạnh. Việc ăn uống điều độ không chỉ mang lại lợi ích ngắn hạn mà còn giúp duy trì sức khỏe lâu dài. Thói quen này không đòi hỏi sự thay đổi lớn trong chế độ ăn uống mà chỉ đơn giản là điều chỉnh thời gian ăn uống một cách hợp lý.
Giá vàng hôm nay 16.4.2024: Vàng nhẫn tăng mạnh
"Đến với công viên văn hóa Suối Tre mình không bị tốn phí, mà còn được tận hưởng những bóng cây mát rượi, nằm vươn dài trên bãi cỏ xanh. Đi sâu vào trong công viên có hồ Suối Tre, cảnh quan cũng nên thơ, không khí thoáng đãng, rất mát lành phù hợp cho những ai muốn "trốn" nóng tại TP.HCM", Trúc nói thêm.
