Tự chủ vũ trang không dễ
Tết Nguyên đán là thời điểm đầu của chu kỳ năm mới. Khi căn cứ vào các sử liệu và văn hóa dân gian, chúng ta khó xác định người Việt bắt đầu ăn tết vào dịp lập xuân từ khi nào; tuy nhiên, nhắc về nguồn gốc tết chúng ta lại có nhiều thông tin thú vị.PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ, Giảng viên cao cấp Viện Phát triển năng lực lãnh đạo, Đại học Quốc gia TP.HCM cho biết, người Việt cổ sớm hiểu và xác định Tết Nguyên đán là mở đầu cho một năm nông lịch nhờ vào khả năng nhận thức sự tuần hoàn của thời tiết và sự thích ứng của vụ mùa ngoài đồng. Từ thời cổ đại, khi tổ tiên người Việt nhận thức được sự chuyển giao của thời tiết và chu kỳ thời gian trong năm đã có một số hình thức sơ khai về việc xác lập chu kỳ tuần hoàn và tổ chức đón tết. Khảo cứu về phong tục của người Bách Việt cổ, trong đó có tổ tiên Lạc Việt, cho thấy ngày tết đầu năm trước đây rơi vào đầu tháng 11 âm lịch (ứng với tháng Tý), chứ không phải đầu tháng giêng (tháng Dần). Cụ thể, người Việt xưa không dùng số đếm để gọi ngày, tháng mà dùng Thiên can – Địa chi để gọi tên, chẳng hạn hết tháng Tý thì tới tháng Sửu, rồi đến Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi là hết một năm. Giờ Tý là giờ chuyển giao giữa hai ngày trong đêm, tháng Tý là tháng lạnh nhất trong năm - tháng 11, ứng với thời điểm Đông chí, thời điểm để bắt đầu một chu kỳ đếm mới. Lúc này mùa màng cũng đã kết thúc, người Việt xưa nghỉ ngơi để chờ đến khi thời tiết ấm lên mới tính tới việc gieo cấy mùa sau. Vì vậy, họ đã chọn đầu tháng Tý (tức tháng 11 âm lịch) để ăn tết. Tính từ đầu tháng 11 cho tới đầu tháng 5 năm sau là trọn 6 tháng; do đó, người Việt gọi Tết Đoan ngọ ngày mùng 5.5 âm lịch là Tết nửa năm. "Có giả thuyết cho rằng, tháng 11 ở Việt Nam trời chưa quá lạnh, người Việt cổ có thể tổ chức các hoạt động đón tết. Trong khi đó, ở Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản… tháng 11 là bắt đầu vào chính đông, quá lạnh không ăn tết được nên họ phải tính toán lựa chọn thời điểm tiết lập xuân để ăn tết, chính vì thế họ xác định tết âm lịch vào tháng Dần (tức tháng giêng, ngay trước hoặc sau tiết lập xuân). Họ xác định tháng Dần là tháng đầu năm, gọi là "Chính nguyệt" (tức tháng chính trong năm). Quá trình này diễn ra rất sớm trong lịch sử, dưới nhãn quan "di phong định tục" . Trong quá trình tiếp xúc văn hóa và hội nhập, người Việt cổ đã dần chuyển đổi tổ chức đón tết từ đầu tháng Tý (tháng 11) sang đầu tháng Dần (tháng giêng) như ngày nay vậy", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ chia sẻ.Trước đây không lâu, một số làng quê ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ - nơi được cho là vùng đất kinh đô xưa của nhà nước Văn Lang xưa của các vị vua Hùng còn lưu lại một số tập tục cổ (như tục ăn đất khoán hun khói, tục làm lễ mở cửa rừng...) gợi về ký ức của ngày tết cổ xưa vào đầu tháng 11 của người Việt cổ. Một số gia đình người Việt gốc Hoa ở Đồng bằng sông Cửu Long vốn có nền tảng Bách Việt cổ cũng tổ chức cúng tết Đông chí bằng chè trôi nước, bánh ngọt và trái cây, coi tết Đông chí là ngưỡng thêm tuổi mới của mọi người. Như đã nói, trên đây là một giả thuyết cần có nhiều khảo cứu hơn nữa để làm rõ hơn vấn đề.Theo PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thơ, khó có thể biết rõ người Việt xưa ăn tết thế nào nhưng cơ bản tết không thay đổi về ý nghĩa. Tết xưa còn lưu lại trong ký ức người Việt Nam hôm nay chỉ có thể là ký ức tết từ thời bao cấp hay ở giai đoạn đầu của cải cách – mở cửa mà thôi. Phong tục ngày tết xưa về cơ bản thể hiện sinh động các ý nghĩa tạ ơn đất trời, thần linh và tổ tiên, củng cố mối quan hệ vốn có của gia đình - dòng tộc, thực hiện các nghi lễ cổ truyền để chào đón năm mới và truyền dạy văn hóa cho các thế hệ con cháu, củng cố và mở rộng giao tiếp với láng giềng xung quanh, tổng kết – đúc kết kinh nghiệm của năm cũ và gửi gắm mong ước cho năm mới, chuẩn bị tâm thế mới cho năm làm việc tiếp theo. Nhìn chung, dù là tết xưa hay tết nay gì đi nữa thì ngày tết vẫn là dịp để chúng ta nhìn lại những thành quả của năm cũ và rút ra bài học cho năm mới (đối với cá nhân) và củng cố truyền thống gia đình và các mối quan hệ (đối với xã hội). Ông Thơ cho rằng, trước đây, cuộc sống hằng ngày chưa thật đủ đầy nên người ta mong đến tết để được nghỉ ngơi, ăn ngon, mặc đẹp. Vậy nên mới có câu:Cu kêu 3 tiếng cu kêuMong mau tới tết dựng nêu ăn chè.Còn ngày nay, cuộc sống no ấm hơn nên việc ăn mặc không là vấn đề nữa. Thay vào đó, sau một năm làm việc vất vả, dịp tết được nghỉ dài ngày, nhiều người quay về gia đình đoàn tụ và đón tết với gia đình trong khi không ít người muốn được nghỉ ngơi, giải trí, giao tiếp (không muốn các nghi lễ theo họ là "rườm rà"), hoặc đi du lịch..., nên dường như có sự chuyển dịch từ "ăn tết" sang "chơi tết". Dù vậy, dù là "ăn tết", "chơi tết" hay gì đi nữa thì các nghi lễ truyền thống trong dịp tết như cúng ông Táo, cúng tất niên và đ1n ông bà tổ tiên về ăn tết, cúng giao thừa, mừng tuổi ông bà cha mẹ, lì xì trẻ thơ, chúc tết dòng họ, láng giềng, thăm viếng thầy cô cũ thưở thiếu thời, tạ ơn những quý nhân đã giúp đỡ trong đời... vẫn được ưu tiên gìn giữ. Nói cách khác, các ý nghĩa cơ bản của ngày tết vẫn được giữ nguyên trạng qua phong tục và nghi lễ, việc tổ chức "ăn tết" hay "chơi tết" chỉ là hình thức thích ứng của cuộc sống đương đại. Cũng cần nhấn mạnh rằng, các phong tục, nghi lễ quan trọng trong mấy ngày tết chỉ đẹp khi chúng ta không tạo gánh nặng các thành viên gia đình, nhất là phụ nữ (chẳng hạn bắt buộc phải mâm cao cỗ đầy, nấu nướng phải tươm tất nhiều món, gánh nặng con cháu làm ăn xa quay về phải "lễ nghĩa" đầy đủ với cả họ, cả làng...). Tết là dịp sum vầy để củng cố hay xây đắp truyền thống gia đình, chúng ta cần chú ý đến nhu cầu được nghỉ ngơi, chơi tết của phụ nữ trong nhà và những người trẻ vốn đã vất vả ngược xuôi mưu sinh trong suốt năm qua. Theo nhà nghiên cứu văn hóa, dù là ăn tết hay chơi tết chúng ta cũng cần chú ý yếu tố về sự ấm cúng của gia đình, đặc biệt là những người có tuổi, ông bà cao tuổi vì ngày tết là khoảng thời gian thiêng liêng để các bậc cao niên được sống trong không gian thiêng liêng của gia đình, được tương tác, đối thoại và thể hiện lòng tôn kính, kính nhớ với tổ tiên. Đối với nhiều gia đình Việt Nam, bàn thờ tổ tiên những ngày tết phải đầy đủ lễ phẩm và nhang khói, có như vậy họ mới cảm thấy ấm cúng, an lòng. Vậy nên người trẻ mong muốn tổ chức chơi tết (như mời bố mẹ đi du lịch xa nhà chẳng hạn) phải lưu ý việc này."Do đó, nếu người trẻ mong muốn mời ba mẹ rời quê lên thành phố ăn tết hay cùng nhau đi du lịch đó đây mà ba mẹ từ chối thì không nên buồn, bởi ba mẹ và những người lớn trong nhà còn có những nhiệm vụ phải làm để giữ lửa, giữ phong tục, giao tiếp với người tổ tiên đã khuất", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ lưu ý.Thêm vào đó, những ai đang làm bố làm mẹ cần chú ý tạo điều kiện để con trẻ được trải nghiệm không khí tết qua những tập tục cổ truyền như cùng bố mẹ tảo mộ ông bà, bài trí bàn thờ, dán liễn xuân, quây quần bên nồi bánh chưng/bánh tét và sum họp đêm giao thừa, được mặc trang phục đẹp nhất chúc tết ông bà cha mẹ, mừng tuổi dòng họ, láng giềng, khuyến khích các con biết thể hiện lòng biết ơn đối với gia đình, thầy cô, láng giềng. Tất cả những hình ảnh ấy sẽ kết thành ký ức tuổi thơ thật đẹp về ngày tết, sẽ theo các con suốt cuộc đời, và sẽ thôi thúc chúng thực hiện những điều tương tự đối với thế hệ sau nữa khi chúng trưởng thành.Seachains ngây ngất ở Đồng Nai
bạn bè quanh năm gió
Giữ cột mốc đặc biệt: Mốc 'tam hoa'
Mới đây, Bộ GD-ĐT đã chính thức ban hành thông tư về quy chế thi tốt nghiệp THPT năm 2025 với một số điểm mới, trong đó có điều chỉnh miễn thi cho thí sinh có chứng chỉ ngoại ngữ nhưng không quy đổi thành điểm 10 trong xét tốt nghiệp. Thay đổi này đã thu hút sự quan tâm của đông đảo phụ huynh, học sinh lẫn những cá nhân quan tâm đến chứng chỉ IELTS - một trong những lựa chọn hàng đầu của học sinh có nhu cầu xét đổi điểm. Trước những lo ngại liệu các học sinh đã có hoặc đang chuẩn bị cho kỳ thi IELTS có bị ảnh hưởng sau quyết định trên, nhiều chuyên gia Anh ngữ nhận định trên thực tế, điều này không làm thay mục tiêu và giá trị cốt lõi của IELTS, vốn hướng đến tối ưu cơ hội học tập lẫn nghề nghiệp trong nước và quốc tế cho thí sinh mà không chỉ dừng lại ở việc phục vụ tốt nghiệp phổ thông. Với kinh nghiệm 10 năm giảng dạy, nhà sáng lập nền tảng học và luyện thi ngoại ngữ PREP, thầy Phạm Quang Tú nhận định, các bạn trẻ không cần phải quá lo lắng nếu đang đầu tư cho IELTS vì mục tiêu dài hạn.Theo thầy Tú, IELTS là sự đầu tư có chiến lược bởi nó đặc biệt củng cố về cả kỹ năng, cơ hội cùng sự tự tin cho các đối tượng hướng đến học tập từ bậc đại học trở lên hoặc tham gia vào nhiều môi trường làm việc mang tính quốc tế. Năm 2024, có hơn 60 cơ sở giáo dục đại học ở Việt Nam sử dụng chứng chỉ IELTS để tuyển sinh. Ngoài ra, chứng chỉ tiếng Anh nói chung và IELTS nói riêng cũng là một trong những điều kiện ứng tuyển các chương trình học quốc tế, bởi học sinh cần có sự chuẩn bị tốt về nền tảng ngoại ngữ học thuật để theo học trong môi trường này.Cùng với đó, năng lực tiếng Anh sẽ tạo nền tảng tự tin cho các bạn trẻ ngay khi bước ra môi trường làm việc. Việt Nam đang chứng kiến làn sóng hội nhập với không chỉ sự gia nhập của hàng loạt tập đoàn toàn cầu mà còn là cơ hội làm việc quốc tế cho người lao động. Làm việc trên nhiều cương vị và kinh nghiệm học tập ở Việt Nam và nước ngoài, Vũ Hải Trường, Giám đốc tuyển sinh chương trình ĐH của trường ĐH Hồng Kông và là quán quân học bổng danh giá IELTS Prize của Hội đồng Anh năm 2022/2023, cho biết: "Mỗi dạng bài trong IELTS cũng là công cụ để rèn luyện những kỹ năng được đánh giá cao khi bước vào môi trường làm việc chuyên nghiệp, như giao tiếp đa văn hóa, kiến thức xã hội, tư duy phân tích, phản biện và cả kỹ năng nghiên cứu".Để đầu tư cho IELTS như một "chiến lược gia", thầy Tú Phạm nhận định, điều quan trọng đầu tiên là xác định mục tiêu sử dụng chứng chỉ là cho việc học trong nước hay du học, đồng thời nghiên cứu yêu cầu mức điểm. Đa số trường Đại học ở Việt Nam sẽ xét mức điểm nhỉnh hơn so với mức điểm IELTS từ 4.0 phục vụ xét miễn thi tốt nghiệp, cụ thể dao động từ 5.0 IELTS cho ứng tuyển Đại học, riêng du học thường sẽ cần từ 6.0 - 6.5 IELTS trở lên.Tiếp đến, thay vì chạy theo thành tích của người khác, cần xác định cấp độ năng lực hiện tại và nghiên cứu thời gian cũng như lượng kiến thức cần trau dồi, lấy đó làm cơ sở để cân đối, phân bổ thời gian hợp lý và lập ra một lộ trình học khả thi nhất để đạt cấp độ tiếp theo. Ngoài ra, từ ngày 29.3, kỳ thi IELTS tại Việt Nam đã chính thức chuyển hoàn toàn sang hình thức thi trên máy tính, mang đến nhiều tiện ích vượt trội. Thí sinh và phụ huynh cũng cần lưu ý và kịp thời điều chỉnh kế hoạch ôn luyện phù hợp với hình thức thi này. Một trong những lựa chọn được cộng đồng người học IELTS đánh giá cao để chuẩn bị tốt nhất cho thay đổi này chính là nền tảng luyện thi IELTS trực tuyến miễn phí IELTS Ready Premium. Nền tảng được thiết kế bởi các chuyên gia của Hội đồng Anh nhằm mang đến trải nghiệm ôn luyện cá nhân hóa với học liệu chính thống, đồng thời tạo điều kiện để thí sinh làm quen với giao diện bài thi IELTS trên máy tính khi đăng ký thi cùng Hội đồng Anh. IELTS Ready Premium bao gồm quyền truy cập 40 đề thi thử cho các kỹ năng, các bài giảng chuyên sâu và hội thảo trực tuyến với chuyên gia IELTS để nhận được tư vấn trong 24 giờ.Để quá trình học không trở nên quá áp lực, Trần Ngọc Mỹ Anh (THPT Marie Curie), nữ sinh xuất sắc đạt 8.5 IELTS ngay từ bậc THPT, khuyên các bạn đồng trang lứa nên học với cảm hứng và kết hợp cùng sở thích cá nhân để tận hưởng hành trình học tập. Mỹ Anh chia sẻ rằng việc luyện tập những bài hát trong vở nhạc kịch yêu thích Hamilton đã giúp bản thân cải thiện đáng kể ngữ điệu và phát âm, từ đó chinh phục điểm cao ở kỹ năng Nói.Để vững tâm thế cho mùa tốt nghiệp - tuyển sinh quan trọng sắp tới, các bạn học sinh có thể phối hợp các yếu tố này để tạo thành chiến lược học tập phù hợp nhất với mục tiêu bản thân. Hội đồng Anh luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên hành trình chinh phục chứng chỉ IELTS với hơn 20 địa điểm thi trên khắp cả nước, lịch thi linh hoạt hàng tuần cùng nhiều sự hỗ trợ trước, trong và sau kỳ thi. Tham khảo thêm tại trang web: https://bit.ly/lich-thi-ielts-bc
9 năm trước, U.19 Việt Nam tạo nên lịch sử cho bóng đá trẻ Việt Nam khi lọt vào bán kết U.19 châu Á 2016, đồng nghĩa giành tấm vé thông hành đến U.20 World Cup 2017. Dù nằm ở bảng đấu khó khăn, song các học trò HLV Hoàng Anh Tuấn vẫn vượt qua vòng bảng cùng thành tích bất bại (thắng 1, hòa 2). Ở tứ kết, cú ra chân chớp nhoáng của Trần Thành đưa đội bóng của ông Hoàng Anh Tuấn vượt qua U.19 Bahrain để đoạt vé đến sân chơi thế giới. Đến nay, đây vẫn là lần dự vòng chung kết World Cup duy nhất trong lịch sử của bóng đá nam ở sân chơi 11 người.Dù sau đó không vượt qua vòng bảng U.20 World Cup 2017 (đứng cuối bảng với 1 điểm), nhưng thế hệ trẻ dự sân chơi thế giới năm ấy như Quang Hải, Tấn Tài, Tiến Dũng, Hoàng Đức, Văn Hậu, Đình Trọng, Đức Chinh, Tiến Linh... đã trở thành hạt nhân nòng cốt, đưa U.23 Việt Nam bước đến ngôi á quân U.23 châu Á 2018, rồi tạo nên kỷ nguyên thành công cùng đội tuyển Việt Nam dưới thời HLV Park Hang-seo.Nói vậy để thấy, việc dự World Cup (dù chỉ là ở cấp độ trẻ) có ý nghĩa thế nào trên hành trình vươn mình của những "măng non". Tại đây, các cầu thủ trẻ được cạnh tranh với những nền bóng đá mạnh nhất để tích lũy kinh nghiệm và rèn bản lĩnh trận mạc. Với nền bóng đá trẻ còn non yếu, nơi các cầu thủ trẻ từ U.17 đến U.20 chỉ đá khoảng 15-20 trận mỗi năm, dự World Cup chẳng khác nào một đặc ân.Có lẽ bởi vậy, U.17 Việt Nam sẽ được đầu tư đặc biệt cho mục tiêu dự U.17 World Cup 2025. Do Liên đoàn Bóng đá thế giới (FIFA) tăng số suất dự World Cup cho châu Á từ 4 lên 8 đội, cơ hội đã mở ra rõ ràng. Từ giờ đến vòng chung kết U.17 châu Á 2025 (diễn ra vào tháng 4 tại Ả Rập Xê Út), các cầu thủ trẻ còn 2 tháng để chuẩn bị. Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) đã chốt xong ứng viên huấn luyện đội, đó là một HLV Nhật Bản với bề dày kinh nghiệm làm bóng đá trẻ. Dự kiến trong tháng này, đội sẽ hoàn thiện kế hoạch tập huấn dài hạn ở trong nước cũng như quốc tế (kéo dài khoảng 2 tuần) để có điểm rơi thể lực và phong độ tốt nhất.Để giành vé vượt qua vòng bảng (tương đương suất dự World Cup) ở bảng đấu có U.17 Nhật Bản, U.17 Úc và U.17 UAE là nhiệm vụ cực khó. Song, bóng đá trẻ luôn có chỗ cho bất ngờ. U.17 Việt Nam từng thắng 3-2 trước U.17 Úc tại giải U.17 châu Á 2016. Hay với UAE, bóng đá trẻ Việt Nam cũng có những kết quả khả quan. Chướng ngại lớn nhất gọi tên U.17 Nhật Bản, nhưng hãy tin với một HLV đến từ xứ mặt trời mọc, U.17 Việt Nam sẽ có "bộ não" hoàn hảo để phân tích và đọc vị đối thủ. Cũng giống U.17, lứa U.22 Việt Nam sẽ bước vào sân chơi lớn mang tên SEA Games 33 (trước đó là vòng loại U.23 châu Á 2026). Tất nhiên, so chuyện mơ World Cup với SEA Games dường như khập khiễng. Nhưng nên nhớ, với nền bóng đá trẻ vốn rất thiếu sân chơi cho người trẻ, mọi giải đấu đều rất quan trọng. Đây không thuần túy là chuyện thành tích, mà còn là tận dụng mọi giải đấu có thể để các cầu thủ gặt hái bài học. Đơn cử 8 năm trước, chính cú ngã ở SEA Games 29 (năm 2017) đã tạo động lực để lứa Quang Hải, Công Phượng vùng dậy mạnh mẽ và tạo nên phép màu Thường Châu.Chỉ sợ cầu thủ trẻ không có cơ hội để cọ xát. Còn bất kể sân chơi nào, dù lớn hay nhỏ, đều có ý nghĩa quan trọng để gom góp niềm tin. Bóng đá Việt Nam từng vươn ra châu Á, song mới chỉ chớm ở mức tiệm cận có thể gây bất ngờ. Thất bại cuối giai đoạn HLV Park Hang-seo nắm quyền cho thấy, bóng đá Việt Nam còn thiếu nhiều yếu tố để thành công, mà trong số đó có nền tảng mong manh của bóng đá trẻ. Đội tuyển Việt Nam đang tiến gần đến giai đoạn chuyển giao. Lứa 1995 - 1998 sẽ chạm dần ngưỡng bên kia sườn dốc sau 2, 3 năm nữa. Dù vậy, liệu lứa trẻ đã sẵn sàng thay thế? Muốn mơ mộng ở vòng loại World Cup 2030, vẫn cứ phải thành công ở sân chơi Đông Nam Á, rồi mới đi từng bước lên bậc thang cao hơn.Mơ SEA Games hay World Cup, chúng ta cũng cần lộ trình đi từ thấp đến cao và nghiêm túc phấn đấu cho từng mục tiêu. Nếu "dục tốc bất đạt", bóng đá trẻ Việt Nam khó thành công.
Thành viên làm khó liên minh
Bản tin Xem nhanh 12h ngày 20.2.2025 của Báo Thanh Niên có những thông tin đáng chú ý sau:Xe tải chạy trên đường Nguyễn Văn Bứa (huyện Hóc Môn) bất ngờ tông dải phân cách cứng bê tông, lật ngang đè xe máy của hai người đàn ông đang chở nhau đi làm.Công an xã Phúc Ứng (tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang) vừa nhận được thư cảm ơn từ chị Phạm Thị Hồng Thảo (trú tại thôn Tân Thịnh, xã Phúc Ứng), về việc tìm lại số tiền và vàng bị thất lạc.Theo thông tin từ công an, vào chiều ngày 15/2, chị Thảo phát hiện hòm sắt đựng tiền và vàng của mình đã bị mất. Sau khi hỏi chồng, chị được biết chiếc hòm đã bị bán cho cơ sở thu mua phế liệu của anh Lê Văn Dũng.Trong quá trình phân loại phế liệu, anh Dũng đã phát hiện số tiền, vàng trị giá gần 50 triệu đồng trong hòm và đã chủ động trình báo sự việc với Công an xã Phúc Ứng. Công an xã đã nhanh chóng xác minh và xác định tài sản trên là của chị Thảo. Lực lượng công an đã phối hợp với anh Dũng để bàn giao lại toàn bộ số tài sản cho chị Thảo.Theo Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, sau tết, dịch vụ ăn uống trong mùa lễ hội mang tính chất thời vụ xuất hiện nhiều hộ kinh doanh cá thể, thiếu các yêu cầu cần thiết để đảm bảo ATTP.Tất cả sẽ có trong Bản tin Xem nhanh 12h, được phát trên thanhnien.vn cùng kênh YouTube Báo Thanh Niên. Kính mời quý vị theo dõi.Xem nhanh 12h của Báo Thanh Niên sẽ quay trở lại vào lúc 12 giờ trưa mai 21.2.2025 với những thông tin trong nước và quốc tế nóng hổi khác tại địa chỉ thanhnien.vn và kênh YouTube Báo Thanh Niên.
