Ẩm thực Việt chinh phục thế giới
Tổ tiên luôn hiện diện qua bài vị - bát hương trên bàn thờ, để chứng nhận thành tựu và giám sát sự sai sót của con cháu. Trước bàn thờ, việc hiếu sẽ trợ lực cho tư tưởng giáo dục khuyến thiện và răn ác, rất nhân văn. Trong nhân sinh quan truyền thống Huế, tổ tiên được "về nhà" trong ngày giỗ và ngày tết. Con cháu phải chu toàn việc phụng dưỡng và kỵ chạp, coi sóc lăng mộ để thực hiện nghĩa vụ thứ hai của chữ hiếu là không để người nhà bị đói cơm rách áo (2 nghĩa vụ còn lại của "tam đại hiếu" là nối dõi và không để người nhà bị coi thường).Sau ngày ông Táo về trời 23 tháng chạp âm lịch, người ta lo dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ, thay cát bát nhang và chuẩn bị phẩm vật dâng cúng. Đến khi xong mọi việc hành chính, đồng áng…, thường là ngày 29, 30 tháng chạp, gia đình cúng tất niên để tạ ơn thổ thần, tổ tiên đã phò trợ gia đạo trong năm và mời tổ tiên về ngự trên bàn thờ ăn tết. Đó là thời gian tĩnh lặng, con cháu trở về sum vầy trước tổ tiên nên mâm cúng tất niên càng thiêng liêng. Người phụ nữ dành hết tâm sức, nguồn lực của gia đình để trước cúng (tổ tiên), sau cấp (con cháu hưởng lộc), theo tinh thần tùy gia phong (nhiều ít, tùy gia cảnh), phải lễ bạc lòng thành.Trên nền tảng nông nghiệp lúa nước truyền thống nói chung là nghèo, từ làng xã đến triều đình, tiền nhân đã triết lý hóa mâm cỗ theo hướng Sẻn (dè sẻn) mà Sang (sang trọng), phải Hòa (hài hòa) và Hóa (đa dạng, biến hóa), làm cho chuyện ẩm thực càng thêm nhiều ý nghĩa: ngon về vị giác; lành về dược lý; hài hòa về dinh dưỡng, chất liệu, màu sắc, bối cảnh; trang trọng thiêng liêng về không gian, chủ thể và khách thể; cẩn thận, tỉ mỉ trong cách thể hiện… Như món nem công chả phượng trong "bát trân" ở chốn cung nội, thực sự được làm từ công, phượng với sự cẩn trọng, tinh tế, an toàn tối ưu theo điển chế triều đình. Đấy như là "bản gốc", nhưng cũng có nhiều "phiên bản" khác nữa, cứ giảm dần, trong đời sống hoàng thân quốc thích, quan lại quý tộc thượng lưu, thay thế bằng gà rừng và trong dân gian là gà nhà, chim…; kể cả làm theo lối chay với nguyên liệu phù chúc, khuôn đậu, nấm, trái mít, sa kê, vả, thậm chí là cả cùi mít vốn là một thứ bỏ đi. Đa dạng, biến hóa, tinh tế, sang trọng chính là vậy.Mâm cúng tất niên ở cố đô Huế hội tụ món ăn từ nhiều chất liệu: thịt (gia súc, gia cầm, tự nhiên), thủy hải sản (từ sông, đầm phá, biển) và hệ thảo mộc (rau, củ, quả); được chế biến theo phương thức không sử dụng nhiệt (ăn sống, ăn gỏi, lên men, muối), có sử dụng nhiệt (tái, chín) như chiên, chưng, hầm, hấp, hon, kho, luộc, nấu, nướng, quay, tiềm, thấu, tái, um, xào…Trên mâm cúng, tô canh, tô hầm được bài trí ở giữa theo lối thủy tụ/tụ thủy, giúp định vị các món có nước xung quanh, rồi tới các món khô với thịt cá; ngoài cùng là các món xào, trộn. Hệ nước chấm, nước xốt, nước lèo đa dạng cho từng món ăn cụ thể, với sự điểm tô của gia vị nhiều màu sắc: tỏi, tiêu, ớt, hành, ngò, boa rô… Lại có ớt xanh, ớt chín đỏ, để nguyên trái hay xắt nhỏ, giã nát; tỏi nguyên củ hay lột từng tép, hoặc xắt nhỏ, để trên những đĩa nhỏ với danh xưng là phẩm vị. Gia đình càng có điều kiện thì mâm cỗ càng thịnh soạn, cầu kỳ, điển hình ở chốn cung đình. Từ năm 1793, J.Barrow trong tác phẩm Một chuyến du hành đến xứ Nam Hà 1792 - 1793 đã thấy phong cách ăn uống của người Huế rất độc đáo. Bởi người Trung Hoa thường bày hết bát đĩa trên bàn, còn người Huế không chỉ bày kín mặt bàn mà còn chồng xếp bát đĩa lên nhau ba bốn lớp, tới hơn 200 cái, rất thịnh soạn và tinh tế.Sau tất niên, tổ tiên "ở lại", con cháu chu toàn chuyện cơm nước trên bàn thờ, biểu tượng hóa thành hệ bánh (chưng, tày, tét, lọc, in, tổ), mứt, dưa cải, dưa món, dầm (thịt, rau, quả) cùng nhiều hoa, quả… Còn lại tùy tâm, tùy sức, con cháu có thể làm mâm cỗ hay đơn giản ăn gì cúng nấy bởi nhu cầu dinh dưỡng ngày tết không cao và tránh lãng phí. Cái nhỏ nhắn, tinh tế rất thiết thực là vậy.Cho nên, mâm cúng tất niên là phong phú nhất, hội tụ kết nối hai cõi âm dương, giúp bồi bổ gia phong, gắn liền hiếu - trung xuyên suốt, giúp ổn định nền tảng xã hội. Mạch nguồn thiêng liêng đó cần được duy trì, xiển dương trong bối cảnh hiện nay, khởi đầu từ chuyện mâm cơm, mâm cúng.Ẩm thực Huế càng ngon, càng ý nghĩa hơn với mâm cúng tất niên, mở ra ngày tết xứ Huế, để Huế xứng danh với "kinh đô ẩm thực". Bóng dáng người đàn ông và người phụ nữ trong gia đình cũng "rạch ròi", được định vị rõ. Thuở xưa, người đàn ông thành danh ngoài xã hội, chu toàn chữ hiếu, chữ trung cũng nhờ hậu phương vững chãi với những nội tướng phía sau lo nhà cửa, ruộng vườn, thờ cúng tổ tiên, phụng dưỡng ông bà cha mẹ, dưỡng dục con cháu. Cái bếp phía đông phòng đỏ lửa, trang bếp thắp hương thường xuyên, kết nối bát hương trên bàn thờ, là hương hỏa, lo cho mâm cơm (hằng ngày) và mâm cúng (kỵ, chạp, tết nhất, sóc vọng) luôn tinh sạch, ngon, lành và trang trọng nhất.Bàn thờ tết xứ Huế được bài trí mang khát vọng an khang, phồn thực. Ngoài mâm cỗ, còn có nếp là tinh hoa trời đất ban cho, với nhiều dưỡng chất, kết dính (xôi, bánh chưng, bánh tét…); có chè, mứt bánh là vị ngọt trời ban. Hoa ở bên trái (đông) tượng trưng cho người phụ nữ với khát vọng đơm bông. Quả ở bên phải (tây) tượng trưng cho người đàn ông, được kết trái với tâm điểm là nải chuối, cho thấy sự chuyển hóa từ màu xanh dần sang vàng, chín đen. Bên trên là những trái trong vườn nhà, ưu tiên loại nhiều hạt (mãng cầu, lựu, dưa hấu, ổi, cam…) với khát vọng sản sinh mãnh liệt.Những tấm lòng vàng 13.8.2022
Nguyễn Thanh Liễu, sinh viên Trường ĐH Văn Lang, cho biết: “Trên đời này có 2 thứ mà tuyệt đối mình phải giữ khoảng cách. Một là bạn trai cũ, còn lại là người yêu của bạn thân. Mình rất trân trọng mối quan hệ với người bạn khác giới nhưng phải có những giới hạn trong việc tương tác, cư xử. Dù có vô tư thế nào thì việc hôn người bạn của mình cũng khó mà chấp nhận”.
Đón đọc Ấn phẩm mừng ngày Doanh nhân Việt Nam của báo Thanh Niên
Sở dĩ nhiều tuyển thủ quốc gia Malaysia đang khoác CLB Johor Darul Tazim không tham dự AFF Cup vì giải vô địch bóng đá Đông Nam Á diễn ra ngoài lịch FIFA Days. Khi đó, CLB Johor Darul Tazim không muốn cho các cầu thủ lên đội tuyển, sợ làm ảnh hưởng đến kế hoạch thi đấu của họ tại Cúp C1 châu Á (hay còn gọi là AFC Champions League Elite).Trong khi đó, vòng loại thứ ba Asian Cup 2027 diễn ra trong dịp FIFA Days, đội tuyển Malaysia có quyền triệu tập tất cả những cầu thủ mà họ mong muốn, làm nhiệm vụ tại vòng loại giải châu Á. Những ngôi sao của Johor Darul Tazim bị CLB chủ quản từ chối để họ tham dự AFF Cup 2024 gồm có thủ môn Farizal Marlias, hậu vệ phải Matthew Davies, trung vệ Shahrul Saad, Junior Eldstal, Feroz Baharudin, hậu vệ trái La'Vere Corbin-Ong, tiền vệ Mohamadou Sumareh, các tiền đạo Arif Aiman Hanapi và Romel Morales. Trong số này, hậu vệ phải Matthew Davies, hậu vệ trái La'Vere Corbin-Ong, tiền vệ cánh Mohamadou Sumareh và tiền đạo Romel Morales là những cầu thủ nhập tịch.Thành phần này vừa góp công lớn giúp đại diện của Malaysia Johor Darul Tazim gây bất ngờ rất lớn tại Cúp C1 châu Á. Đội bóng Malaysia giành vé vào vòng 16 đội, sau khi đánh bại đội bóng Hàn Quốc Pohang Steelers 5-2 ở lượt trận cuối vòng bảng khu vực phía Đông (tại cúp C1 châu Á, giai đoạn đấu bảng và giai đoạn đầu của vòng knock-out được phân ra theo 2 khu vực phía Đông và phía Tây châu Á). Điều đáng chú ý ở chỗ Pohang Steelers là đội bóng rất mạnh, đội này từng có đến 3 lần vô địch Cúp C1 châu Á vào các năm 1997, 1998 và 2009. Vì trận thua Johor Darul Tazim, Pohang Steelers bị loại khỏi Cúp C1 châu Á năm nay, không thể góp mặt ở vòng 16 đội. Đây là chi tiết mà đội tuyển Việt Nam cần chú ý. Nếu dàn tuyển thủ quốc gia nói trên của đội tuyển Malaysia, đang khoác áo CLB Johor Darul Tazim, trở lại với đội bóng nước này ở vòng loại Asian Cup 2027, đội tuyển Malaysia có thể khác hẳn chính họ tại AFF Cup 2024. Ít nhất, nếu có thêm những cầu thủ đang khoác áo đội bóng số 1 ở giải trong nước, đội tuyển Malaysia sẽ không yếu như chính đội này tại giải vô địch bóng đá Đông Nam Á, bị loại ngay sau vòng bảng.Theo lịch thi đấu, đội tuyển Việt Nam sẽ có trận gặp Malaysia trên sân đối phương vào ngày 10.6. Đội bóng HLV Kim Sang-sik cần chuẩn bị thật tốt cho trận đấu nói trên, vì Malaysia chính là đối thủ trực tiếp cạnh tranh ngôi đầu bảng F vòng loại Asian Cup với đội tuyển Việt Nam. Sẽ là không thừa nếu chúng ta nghiên cứu thêm về các cầu thủ người Malaysia đang khoác áo Johor Darul Tazim, những người có khả năng cao trở lại đội tuyển Malaysia tại vòng loại Asian Cup 2027, chờ đối đầu với HLV Kim Sang-sik và các học trò.
Chiều 20.3, liên Bộ Công thương - Tài chính đã công bố thông tin điều hành giá xăng dầu áp dụng từ 15 giờ cùng ngày. Trong kỳ này, giá xăng dầu có diễn biến tăng, giảm trái chiều.Theo Bộ Công thương, thị trường xăng dầu thế giới kỳ điều hành từ ngày 13.3 - 19.3 chịu ảnh hưởng của các yếu tố chủ yếu như: dự trữ sản phẩm xăng dầu của Mỹ giảm, căng thẳng gia tăng trở lại ở khu vực Trung Đông, sự bất ổn trong chính sách thuế của Mỹ đối với hàng hóa của các nước khác... Các yếu tố nêu trên khiến giá xăng dầu thế giới trong những ngày vừa qua có biến động lên xuống tùy từng mặt hàng.Cụ thể, bình quân giá thành phẩm xăng dầu thế giới giữa kỳ điều hành giá ngày 13.3 và kỳ điều hành ngày 20.3 là: 79,334 USD/thùng xăng RON 92 dùng để pha chế xăng E5RON 92, tăng 2,194 USD/thùng, tương đương tăng 2,84%. Xăng RON 95 là 80,754 USD/thùng, tăng 2,162 USD/thùng, tương đương tăng 2,75%.Giá dầu hỏa là 84,206 USD/thùng, tăng 0,024 USD/thùng, tương đương tăng 0,03%. Giá dầu diesel là 84,136 USD/thùng, giảm 0,168 USD/thùng, tương đương giảm 0,20%. Giá dầu mazut là 462,612 USD/tấn, giảm 2,180 USD/tấn, tương đương giảm 0,47%.Trong kỳ điều hành này, liên Bộ Công thương - Tài chính quyết định không trích lập, không chi sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu đối với tất cả các mặt hàng xăng dầu.Theo đó, giá bán các mặt hàng xăng dầu tiêu dùng phổ biến trên thị trường đối với xăng E5RON 92 áp dụng từ 15 giờ cùng ngày không cao hơn 19.695 đồng/lít, tăng 414 đồng/lít so với giá cơ sở hiện hành và thấp hơn xăng RON 95 là 392 đồng/lít. Giá xăng RON 95 không cao hơn 20.087 đồng/lít, tăng 438 đồng/lít so với giá cơ sở hiện hành.Giá dầu diesel không cao hơn 17.893 đồng/lít, giảm 5 đồng/lít so với giá cơ sở hiện hành. Giá dầu hỏa không cao hơn 18.118 đồng/lít, tăng 28 đồng/lít so với giá cơ sở hiện hành. Giá dầu mazut không cao hơn 16.955 đồng/kg, giảm 40 đồng/kg so với giá cơ sở hiện hành.Trước đó, ngày 13.3, Bộ Công thương đã ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BCT về việc sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số quy định tại các thông tư quy định về kinh doanh xăng dầu để phù hợp với thực tiễn quản lý và hoạt động kinh doanh xăng dầu tại Việt Nam.Trong thông tư này, Bộ Công thương đã bổ sung quy định về cơ chế điều hành giá xăng dầu. Trên cơ sở số liệu về các yếu tố cấu thành giá cơ sở xăng dầu theo quy định và ý kiến tham gia điều hành giá xăng dầu của Bộ Tài chính bằng văn bản, Bộ Công thương công bố giá cơ sở và giá bán xăng dầu.Thông tư 18/2025/TT-BCT cũng bãi bỏ quy định về Tổ liên ngành điều hành giá xăng dầu quy định tại Thông tư liên tịch số 39/2014/TTLT-BCT-BTC quy định về phương pháp tính giá cơ sở; cơ chế hình thành, quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn giá và điều hành giá xăng dầu theo quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 3.9.2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu.
Bộ đôi Mazda2 và Mazda CX-3 thu hút khách hàng
Nhóm nghiên cứu của Giáo sư Nguyễn Lê Minh tại Viện Khoa học và Công nghệ tiên tiến Nhật Bản (JAIST) vừa đưa ra một phương pháp mới, hứa hẹn giúp các ứng dụng về hỏi đáp tự động và trợ lý ảo trở nên "thông minh" hơn. Nghiên cứu vừa được giới thiệu tại Hội nghị Trí tuệ nhân tạo châu Âu lần thứ 27 (ECAI) diễn ra ở Tây Ban Nha từ ngày 19 - 24.10.Giải thích rõ hơn khi trả lời Thanh Niên, Giáo sư Minh cho biết: "Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) hiện tại thường tạo ra các câu trả lời dài dòng và thiếu tin cậy. Để giải quyết những vấn đề này, chúng tôi đã giới thiệu một phương pháp mới gọi là ANSPRE. Phương pháp này tạo ra một "tiền tố câu trả lời" cho LLM, hướng dẫn LLM tạo ra các cụm từ trả lời ngắn gọn và chất lượng cao cũng như đáng tin cậy".Theo đó, các kết quả của ANSPRE có khả năng ứng dụng cao trong thực tiễn. Chẳng hạn nhóm của Giáo sư Minh sẽ ứng dụng vào việc phát triển các hệ thống hỏi đáp và trợ lý ảo trong lĩnh vực văn bản pháp luật và y tế.Về các kế hoạch nghiên cứu AI sắp tới, nhóm dự định tiến hành xây dựng một LLM phục vụ cộng đồng trong dữ liệu pháp luật và mở rộng các ứng dụng của ANSPRE trên nhiều miền dữ liệu và các điều kiện khác nhau.Là chuyên gia trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên, học sâu và các mô hình học thống kê, Giáo sư Nguyễn Lê Minh tại JAIST đã dẫn đầu nhiều nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực AI. Ông còn là lãnh đạo Nguyen Lab thuộc JAIST chuyên nghiên cứu về học sâu và xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Không chỉ phụ trách công tác chuyên môn tại Nguyen Lab và JAIST, ông còn tích cực hỗ trợ quê hương, trong đó có việc phối hợp với nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước xây dựng các chương trình thí điểm liên quan ứng dụng AI trong giảng dạy, tham gia nhiều hội thảo chuyên đề. JAIST có quan hệ rất tốt với các trường đại học ở Việt Nam và Giáo sư Minh cùng viện đã hỗ trợ nhiều du học sinh VN sang Nhật du học, hướng dẫn nhiều nghiên cứu sinh làm luận án tiến sĩ.Theo Giáo sư Minh, Việt Nam có dân số trẻ nên việc đưa AI vào cuộc sống có vai trò rất quan trọng và thực sự cần thiết. Chẳng hạn như làm sao có thể dùng AI để giải quyết những bài toán ưu tiên hiện nay như về giao thông thông minh, mua bán qua mạng, thương mại điện tử... Ngoài ra, ông cho rằng Việt Nam có nhiều tiềm năng về nguồn dữ liệu (big data) nên việc kết hợp điều này với AI là rất hợp lý.Giáo sư Minh và gia đình đang sống tại một vùng rất đẹp gần TP.Kanazawa (tỉnh Ishikawa). Cộng đồng người Việt ở đây vẫn giữ tinh thần đoàn kết tốt đẹp được gầy dựng bởi Giáo sư Hồ Tú Bảo (Giáo sư danh dự của JAIST từ 4.2018 - NV), người Việt đầu tiên đến đây.
