one88 vn me

Tự làm “nước hoa” cho căn nhà ngày Tết từ những nguyên liệu thiên nhiên

Ông mụ của những loài cá quý

Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.

JBL ra mắt bộ đôi tai nghe Live 670NC và Tune 670NC

Ngày 10.1, tại Cửa khẩu quốc tế Hoa Lư (H.Lộc Ninh), Ban Chỉ đạo 515 tỉnh Bình Phước tổ chức lễ đón 41 hài cốt liệt sĩ về nước, kết thúc nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ hy sinh tại Campuchia, của Đội K72 giai đoạn XXIV (mùa khô 2024 - 2025).Trước đó, qua 64 ngày thực hiện nhiệm vụ tại tỉnh Kratie và Kampong Thom (Vương quốc Campuchia), Đội K72 (Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bình Phước) đào tìm trên diện tích 24.000 m², qua đó phát hiện, quy tập được 41 hài cốt liệt sĩ, đều chưa xác định được danh tính.Các di vật kèm theo hài cốt liệt sĩ gồm các vật dụng như tăng, võng, ví da, bàn chải đánh răng, cúc áo, lược, lọ thủy tinh, bấm móng tay, lọ dầu gió, thắt lưng, khuy kim loại và vỏ đạn đã gỉ sét...Ngoài 41 hài cốt liệt sĩ được quy tập tại Campuchia, cũng trong giai đoạn mùa khô 2024 - 2025, trên địa bàn H.Lộc Ninh; Đội K72 đã tìm kiếm được 129 hài cốt liệt sĩ. Tất cả các hài cốt liệt sĩ sẽ được tổ chức lễ truy điệu và an táng trang trọng tại Nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Bình Phước.Sau lễ đón, các đơn vị tổ chức hành quân đưa hài cốt liệt sĩ về Nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Bình Phước tổ chức lễ dâng hương.

xshcm

Ngày 20.2, tin từ Công an tỉnh An Giang, đơn vị vừa phối hợp Cục Cảnh sát hình sự (CSHS - Bộ Công an) bắt giữ Nguyễn Thị Kiều Phương (44 tuổi, ở ấp Long Định, xã Long Kiến, H.Chợ Mới), là nghi phạm giết người, cướp tài sản xảy ra tại xã Long Kiến, gây xôn xao dư luận.Theo Công an tỉnh An Giang, sau gần 48 giờ phối hợp Cục CSHS xác minh, điều tra, khoảng 19 giờ ngày 19.2, lực lượng công an bắt giữ Nguyễn Thị Kiều Phương. Đồng thời, khám xét nơi ở của Phương, thu giữ hung khí gây án với nhiều đồ vật, tài sản có liên quan đến hành vi cụ ông B.V.T (74 tuổi, cùng địa phương) để cướp 4 chỉ vàng.Như Thanh Niên đã thông tin, khoảng 8 giờ ngày 18.2, người dân phát hiện thi thể cụ B.V.T dưới đám lục bình cặp bờ sông Ông Chưởng (đoạn thuộc ấp Long Hòa 1, xã Long Kiến). Qua kiểm tra, cơ thể nạn nhân có nhiều vết thương ở vùng đầu, cổ và bị cướp đi nhiều tài sản có giá trị. Vụ việc được trình báo công an. Xét thấy vụ việc có dấu hiệu tội phạm giết người, cướp tài sản, lãnh đạo Công an tỉnh An Giang đến hiện trường kiểm tra và chỉ đạo Phòng CSHS phối hợp Phòng Trọng án thuộc Cục CSHS Bộ Công an, cùng các đơn vị nghiệp vụ liên quan và Công an H.Chợ Mới tập trung điều tra, truy xét nghi phạm gây án. Tại cơ quan công an, bước đầu Phương khai nhận, do vay tiền với lãi suất cao của nhiều người nên không có khả năng chi trả. Biết cụ T. đeo nhiều nữ trang, hằng ngày, khoảng 2 giờ sáng là đạp xe từ nhà đến chợ Mương Tịnh lấy thịt heo, chả cá giao cho khách nên Phương nảy sinh ý định giết cụ T. để cướp tài sản bán lấy tiền. Rạng sáng 18.2, Phương chạy xe máy và mang theo 1 cây dao, 1 cây búa (dùng để đập thịt) đi tìm cụ T.Khi đến khu vực ấp Long Hòa 1, xã Long Kiến, Phương gặp ông T. và cả 2 dừng xe nói chuyện. Lợi dụng lúc cụ T. sơ hở dưới bến sông Ông Chưởng, Phương tấn công nạn nhân.Khi thấy cụ T. đã chết, Phương tháo lấy 3 chiếc nhẫn trên tay nạn nhân rồi đi về nhà tắm rửa, thay đồ, giặt quần áo. Sáng cùng ngày, Phương đem 3 chiếc nhẫn đi bán được hơn 33 triệu đồng, rồi đem trả nợ một phần, phần còn lại cất giấu. Đến khoảng 19 giờ ngày 19.2, Phương bị lực lượng công an bắt giữ. Hiện, Công an tỉnh An Giang đã ra quyết định tạm giữ hình sự Phương để điều tra về hành vi giết người và cướp tài sản.

quay-thử-xổ-số-miền-trung-thứ-tư