Tía má tui trong hồi ức thuở thiếu thời
Tết Nguyên đán là thời điểm đầu của chu kỳ năm mới. Khi căn cứ vào các sử liệu và văn hóa dân gian, chúng ta khó xác định người Việt bắt đầu ăn tết vào dịp lập xuân từ khi nào; tuy nhiên, nhắc về nguồn gốc tết chúng ta lại có nhiều thông tin thú vị.PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ, Giảng viên cao cấp Viện Phát triển năng lực lãnh đạo, Đại học Quốc gia TP.HCM cho biết, người Việt cổ sớm hiểu và xác định Tết Nguyên đán là mở đầu cho một năm nông lịch nhờ vào khả năng nhận thức sự tuần hoàn của thời tiết và sự thích ứng của vụ mùa ngoài đồng. Từ thời cổ đại, khi tổ tiên người Việt nhận thức được sự chuyển giao của thời tiết và chu kỳ thời gian trong năm đã có một số hình thức sơ khai về việc xác lập chu kỳ tuần hoàn và tổ chức đón tết. Khảo cứu về phong tục của người Bách Việt cổ, trong đó có tổ tiên Lạc Việt, cho thấy ngày tết đầu năm trước đây rơi vào đầu tháng 11 âm lịch (ứng với tháng Tý), chứ không phải đầu tháng giêng (tháng Dần). Cụ thể, người Việt xưa không dùng số đếm để gọi ngày, tháng mà dùng Thiên can – Địa chi để gọi tên, chẳng hạn hết tháng Tý thì tới tháng Sửu, rồi đến Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi là hết một năm. Giờ Tý là giờ chuyển giao giữa hai ngày trong đêm, tháng Tý là tháng lạnh nhất trong năm - tháng 11, ứng với thời điểm Đông chí, thời điểm để bắt đầu một chu kỳ đếm mới. Lúc này mùa màng cũng đã kết thúc, người Việt xưa nghỉ ngơi để chờ đến khi thời tiết ấm lên mới tính tới việc gieo cấy mùa sau. Vì vậy, họ đã chọn đầu tháng Tý (tức tháng 11 âm lịch) để ăn tết. Tính từ đầu tháng 11 cho tới đầu tháng 5 năm sau là trọn 6 tháng; do đó, người Việt gọi Tết Đoan ngọ ngày mùng 5.5 âm lịch là Tết nửa năm. "Có giả thuyết cho rằng, tháng 11 ở Việt Nam trời chưa quá lạnh, người Việt cổ có thể tổ chức các hoạt động đón tết. Trong khi đó, ở Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản… tháng 11 là bắt đầu vào chính đông, quá lạnh không ăn tết được nên họ phải tính toán lựa chọn thời điểm tiết lập xuân để ăn tết, chính vì thế họ xác định tết âm lịch vào tháng Dần (tức tháng giêng, ngay trước hoặc sau tiết lập xuân). Họ xác định tháng Dần là tháng đầu năm, gọi là "Chính nguyệt" (tức tháng chính trong năm). Quá trình này diễn ra rất sớm trong lịch sử, dưới nhãn quan "di phong định tục" . Trong quá trình tiếp xúc văn hóa và hội nhập, người Việt cổ đã dần chuyển đổi tổ chức đón tết từ đầu tháng Tý (tháng 11) sang đầu tháng Dần (tháng giêng) như ngày nay vậy", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ chia sẻ.Trước đây không lâu, một số làng quê ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ - nơi được cho là vùng đất kinh đô xưa của nhà nước Văn Lang xưa của các vị vua Hùng còn lưu lại một số tập tục cổ (như tục ăn đất khoán hun khói, tục làm lễ mở cửa rừng...) gợi về ký ức của ngày tết cổ xưa vào đầu tháng 11 của người Việt cổ. Một số gia đình người Việt gốc Hoa ở Đồng bằng sông Cửu Long vốn có nền tảng Bách Việt cổ cũng tổ chức cúng tết Đông chí bằng chè trôi nước, bánh ngọt và trái cây, coi tết Đông chí là ngưỡng thêm tuổi mới của mọi người. Như đã nói, trên đây là một giả thuyết cần có nhiều khảo cứu hơn nữa để làm rõ hơn vấn đề.Theo PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thơ, khó có thể biết rõ người Việt xưa ăn tết thế nào nhưng cơ bản tết không thay đổi về ý nghĩa. Tết xưa còn lưu lại trong ký ức người Việt Nam hôm nay chỉ có thể là ký ức tết từ thời bao cấp hay ở giai đoạn đầu của cải cách – mở cửa mà thôi. Phong tục ngày tết xưa về cơ bản thể hiện sinh động các ý nghĩa tạ ơn đất trời, thần linh và tổ tiên, củng cố mối quan hệ vốn có của gia đình - dòng tộc, thực hiện các nghi lễ cổ truyền để chào đón năm mới và truyền dạy văn hóa cho các thế hệ con cháu, củng cố và mở rộng giao tiếp với láng giềng xung quanh, tổng kết – đúc kết kinh nghiệm của năm cũ và gửi gắm mong ước cho năm mới, chuẩn bị tâm thế mới cho năm làm việc tiếp theo. Nhìn chung, dù là tết xưa hay tết nay gì đi nữa thì ngày tết vẫn là dịp để chúng ta nhìn lại những thành quả của năm cũ và rút ra bài học cho năm mới (đối với cá nhân) và củng cố truyền thống gia đình và các mối quan hệ (đối với xã hội). Ông Thơ cho rằng, trước đây, cuộc sống hằng ngày chưa thật đủ đầy nên người ta mong đến tết để được nghỉ ngơi, ăn ngon, mặc đẹp. Vậy nên mới có câu:Cu kêu 3 tiếng cu kêuMong mau tới tết dựng nêu ăn chè.Còn ngày nay, cuộc sống no ấm hơn nên việc ăn mặc không là vấn đề nữa. Thay vào đó, sau một năm làm việc vất vả, dịp tết được nghỉ dài ngày, nhiều người quay về gia đình đoàn tụ và đón tết với gia đình trong khi không ít người muốn được nghỉ ngơi, giải trí, giao tiếp (không muốn các nghi lễ theo họ là "rườm rà"), hoặc đi du lịch..., nên dường như có sự chuyển dịch từ "ăn tết" sang "chơi tết". Dù vậy, dù là "ăn tết", "chơi tết" hay gì đi nữa thì các nghi lễ truyền thống trong dịp tết như cúng ông Táo, cúng tất niên và đ1n ông bà tổ tiên về ăn tết, cúng giao thừa, mừng tuổi ông bà cha mẹ, lì xì trẻ thơ, chúc tết dòng họ, láng giềng, thăm viếng thầy cô cũ thưở thiếu thời, tạ ơn những quý nhân đã giúp đỡ trong đời... vẫn được ưu tiên gìn giữ. Nói cách khác, các ý nghĩa cơ bản của ngày tết vẫn được giữ nguyên trạng qua phong tục và nghi lễ, việc tổ chức "ăn tết" hay "chơi tết" chỉ là hình thức thích ứng của cuộc sống đương đại. Cũng cần nhấn mạnh rằng, các phong tục, nghi lễ quan trọng trong mấy ngày tết chỉ đẹp khi chúng ta không tạo gánh nặng các thành viên gia đình, nhất là phụ nữ (chẳng hạn bắt buộc phải mâm cao cỗ đầy, nấu nướng phải tươm tất nhiều món, gánh nặng con cháu làm ăn xa quay về phải "lễ nghĩa" đầy đủ với cả họ, cả làng...). Tết là dịp sum vầy để củng cố hay xây đắp truyền thống gia đình, chúng ta cần chú ý đến nhu cầu được nghỉ ngơi, chơi tết của phụ nữ trong nhà và những người trẻ vốn đã vất vả ngược xuôi mưu sinh trong suốt năm qua. Theo nhà nghiên cứu văn hóa, dù là ăn tết hay chơi tết chúng ta cũng cần chú ý yếu tố về sự ấm cúng của gia đình, đặc biệt là những người có tuổi, ông bà cao tuổi vì ngày tết là khoảng thời gian thiêng liêng để các bậc cao niên được sống trong không gian thiêng liêng của gia đình, được tương tác, đối thoại và thể hiện lòng tôn kính, kính nhớ với tổ tiên. Đối với nhiều gia đình Việt Nam, bàn thờ tổ tiên những ngày tết phải đầy đủ lễ phẩm và nhang khói, có như vậy họ mới cảm thấy ấm cúng, an lòng. Vậy nên người trẻ mong muốn tổ chức chơi tết (như mời bố mẹ đi du lịch xa nhà chẳng hạn) phải lưu ý việc này."Do đó, nếu người trẻ mong muốn mời ba mẹ rời quê lên thành phố ăn tết hay cùng nhau đi du lịch đó đây mà ba mẹ từ chối thì không nên buồn, bởi ba mẹ và những người lớn trong nhà còn có những nhiệm vụ phải làm để giữ lửa, giữ phong tục, giao tiếp với người tổ tiên đã khuất", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ lưu ý.Thêm vào đó, những ai đang làm bố làm mẹ cần chú ý tạo điều kiện để con trẻ được trải nghiệm không khí tết qua những tập tục cổ truyền như cùng bố mẹ tảo mộ ông bà, bài trí bàn thờ, dán liễn xuân, quây quần bên nồi bánh chưng/bánh tét và sum họp đêm giao thừa, được mặc trang phục đẹp nhất chúc tết ông bà cha mẹ, mừng tuổi dòng họ, láng giềng, khuyến khích các con biết thể hiện lòng biết ơn đối với gia đình, thầy cô, láng giềng. Tất cả những hình ảnh ấy sẽ kết thành ký ức tuổi thơ thật đẹp về ngày tết, sẽ theo các con suốt cuộc đời, và sẽ thôi thúc chúng thực hiện những điều tương tự đối với thế hệ sau nữa khi chúng trưởng thành.Cuộc thi ảnh Khát vọng năm rồng 2024: Lan tỏa nét đẹp văn hóa, truyền thống
FPT Play - Đơn vị duy nhất phát sóng trọn vẹn LPBank V.League 1-2024/25, tại https://fptplay.vn
Nhận định bóng đá Arsenal vs Everton (2 giờ ngày 24.4): 'Pháo thủ' thiếu đạn ngay trên sân nhà
Tháng 1.2025 vừa qua, bà Amirah Nadiah Mazlan đã chính thức nhận công tác với vai trò Giám đốc Văn phòng Cục Xúc tiến Du lịch Malaysia tại Việt Nam. Với hơn 18 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quản trị du lịch tại Malaysia, bà kỳ vọng sẽ tăng cường quảng bá, phối hợp chặt chẽ với các đối tác tại Việt Nam nhằm đưa Malaysia trở thành điểm đến hàng đầu của du khách Việt Nam.Chiều 25.2, tại TP.HCM, bà Amirah đã có buổi ra mắt, gặp gỡ với báo chí và các nhà sáng tạo nội dung mảng du lịch (travel blogger) để chia sẻ về những định hướng trong thời gian tới. Bà bày tỏ sự vinh dự khi được bổ nhiệm và đánh giá cao sự năng động, thân thiện của đất nước và con người Việt Nam.Trong năm 2024, Malaysia đã gây ấn tượng mạnh mẽ trong các hoạt động quảng bá tại Việt Nam, đóng góp vào con số 330.189 lượt du khách Việt Nam đến Malaysia. Việc kết nối hàng không giữa hai nước cũng được mở rộng với các chặng bay được khai thác bởi Malaysia Airlines, Vietjet và AirAsia. Các đường bay thẳng từ Đà Nẵng, Hà Nội và Đà Lạt đến Kuala Lumpur và Kota Kinabalu giúp du khách Việt Nam dễ dàng tiếp cận những trải nghiệm du lịch độc đáo tại Malaysia. Ngoài ra, Cục Xúc tiến Du lịch Malaysia còn tăng cường hợp tác với các công ty lữ hành, đối tác du lịch để tổ chức sự kiện quảng bá và giới thiệu những gói du lịch ưu đãi."Tôi rất vui mừng khi từ khóa 'du lịch Malaysia' đã trở thành xu hướng tìm kiếm của du khách Việt Nam trên Google trong năm 2024. Điều này cho thấy những nỗ lực của chúng tôi đã được khách Việt đón nhận và đánh giá cao", bà Amirah Nadiah Mazlan chia sẻ.Trong năm 2025, Cục Xúc tiến Du lịch Malaysia đặt mục tiêu thu hút 489.000 lượt du khách Việt Nam. Malaysia sẽ triển khai các chiến dịch quảng bá nhắm đến nhiều nhóm du khách cụ thể như du lịch gia đình, du lịch trẻ, du lịch sinh thái và mua sắm.Năm 2025 đánh dấu sự kiện chính thức khởi động chiến dịch quốc gia Visit Malaysia 2026 (VM2026) với linh vật gấu chó Mã Lai. Đây là biểu tượng cho cam kết bảo tồn thiên nhiên của Malaysia và giúp hình ảnh du lịch nước này trở nên gần gũi hơn với du khách quốc tế.Chiến dịch VM2026 do Thủ tướng YAB Dato' Seri Anwar Ibrahim phát động, đặt mục tiêu thu hút 35,6 triệu du khách quốc tế, tạo doanh thu 147,1 tỉ RM (32,5 tỉ USD), nâng cao vị thế cạnh tranh của du lịch Malaysia trên thị trường quốc tế.Bà Amirah bày tỏ kỳ vọng rằng Cục Xúc tiến Du lịch Malaysia sẽ nhận được sự ủng hộ từ các đối tác tại Việt Nam để quảng bá rộng rãi hình ảnh Malaysia đến du khách Việt Nam và quốc tế. Với hơn 18 năm kinh nghiệm, bà cam kết sẽ đẩy mạnh hợp tác, đưa Malaysia thành điểm đến hấp dẫn hơn với du khách Việt Nam.
Chiều ngày 6.1, Bộ Nội vụ đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen cho HLV đội tuyển Việt Nam Kim Sang-sik và các cầu thủ của đội tuyển.Theo Tờ trình số 74 gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nội vụ nêu rõ, theo quy định tại Quyết định số 272 của BCH T.Ư về quy chế quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại, việc tặng thưởng bằng khen cho ông Kim Sang Sik, HLV trưởng đội tuyển bóng đá nam quốc gia cần có ý kiến của Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Ban Đối ngoại T.Ư và Ban Bí thư.Tuy nhiên, để ghi nhận, động viên và kịp thời trao thưởng, Bộ Nội vụ thống nhất với Bộ VH-TT-DL kính trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định tặng Bằng khen của Thủ tướng cho ông Kim Sang-sik (49 tuổi, người Hàn Quốc), HLV trưởng đội tuyển bóng đá nam quốc gia vì đã có công huấn luyện, chỉ đạo các cầu thủ thi đấu xuất sắc giành HCV AFF Cup.Cũng tại tờ trình này, sau khi nghiên cứu hồ sơ của Bộ VH-TT-DL, Bộ Nội vụ đề nghị tặng thưởng bằng khen cho 28 cá nhân đã có thành tích đột xuất trong thi đấu giành HCV tại AFF Cup 2024.Trong số này có 20 vận động viên đội tuyển bóng đá nam quốc gia. Ngoài ra còn có Trưởng đoàn Bóng đá Việt Nam Phan Anh Tú; Lãnh đội đội tuyển Việt Nam Đoàn Anh Tuấn; ông Lưu Danh Minh, trợ lý HLV đội tuyển bóng đá; ông Đinh Hồng Vinh; trợ lý HLV đội tuyển bóng đá. Cùng ngày, Bộ Nội vụ đã có Tờ trình số 68 về việc đề nghị tặng Huân chương Lao hạng nhất cho đội đội tuyển bóng đá nam quốc gia và Huân chương hạng 3 cho 6 cầu thủ: Nguyễn Xuân Son, Đỗ Duy Mạnh, Nguyễn Quang Hải, Nguyễn Tiến Linh, Nguyễn Hoàng Đức, Nguyễn Đình Triệu.Trước đó, ở trận chung kết AFF Cup 2024, đội tuyển Việt Nam đã đánh bại Thái Lan với tổng tỷ số 5-3 sau 2 lượt trận: thắng 2-1 ở lượt đi (sân Việt Trì) và thắng 3-2 ở trận lượt về (sân Rajamangala). Sau 6 năm, “Những chiến binh sao vàng” mới lại bước lên bục cao nhất của AFF Cup. Đồng thời, đây cũng là lần thứ 3 trong lịch sử đội tuyển Việt Nam vô địch giải đấu này, sau các năm 2008 và 2018.
Tìm lại những anh hùng: Một cuộc đời vất vả
Lễ hội Đình làng Hải Châu là một trong những hoạt động văn hóa giúp cho các em học sinh trên địa bàn Q.Hải Châu (TP.Đà Nẵng) hiểu rõ hơn về nét đặc sắc trong truyền thống "Uống nước nhớ nguồn" của ông cha.
