'Choáng' với những loại trà đắt tiền nhất thế giới
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Chiến sự Ukraine ngày 748: Cuộc tấn công vượt biên giới từ Ukraine sang Nga
Chiều 13.1, Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn công tác T.Ư thăm và làm việc với Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh, đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XX; kết quả thực hiện Nghị quyết 18 về việc sắp xếp, tinh giản tổ chức bộ máy tinh gọn đảm bảo hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và hoàn thiện các tiêu chí của đô thị loại I, trở thành thành phố trực thuộc T.Ư, phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ trong thời gian tới.Phát biểu tại buổi làm việc, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị tỉnh Bắc Ninh tiếp tục tăng cường xây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; phát huy tinh thần đoàn kết, sáng tạo, hành động quyết liệt của toàn Đảng bộ. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành của các cấp chính quyền, tiến tới thực hiện theo mô hình chính quyền đô thị; cải cách hành chính, nâng cao các chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh; chỉ đạo thành công Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XXI, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Tỉnh cần triển khai thực hiện nghiêm việc sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả theo yêu cầu tại Kết luận số 09-KL/BCĐ ngày 24.11.2024 của Ban chỉ đạo T.Ư về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25.7.2017 của Ban Chấp hành T.Ư Đảng khóa XII.Tổng Bí thư đề nghị tỉnh tiếp tục đảm bảo an sinh, phúc lợi xã hội và nâng cao đời sống nhân dân; phấn đấu hoàn thành các mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX, nhiệm kỳ 2020 - 2025; năm 2025, phấn đấu đạt và vượt mục tiêu: kịch bản cơ sở tăng trên 8% và kịch bản cao tăng trên 10%; đẩy mạnh thu hút đầu tư phát triển đô thị, thương mại, dịch vụ chất lượng cao. Tổng Bí thư hoan nghênh tỉnh Bắc Ninh phấn đấu đạt các tiêu chí đô thị loại I vào năm 2025 và trở thành TP trực thuộc T.Ư vào cuối năm 2026; yêu cầu tỉnh cần xây dựng các giải pháp phát triển liên tục trong thời gian tới.Cùng ngày, nhân dịp đón tết cổ truyền của dân tộc - Xuân Ất Tỵ 2025, Tổng Bí thư Tô Lâm tặng quà các nguyên Bí thư Tỉnh ủy đã nghỉ hưu, các trí thức, chức sắc tôn giáo, Mẹ Việt Nam Anh hùng, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng Lao động, thương binh, bệnh binh, học sinh đạt Huy chương vàng quốc tế năm 2024; thăm Nhà máy Amkor Technology VN (H.Yên Phong), gặp mặt, chúc tết công nhân, người lao động tỉnh Bắc Ninh. Trước đó, Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn công tác T.Ư đến dâng hoa, dâng hương tưởng niệm Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ tại Khu lưu niệm Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ (P.Phù Khê, TP.Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh); dự và nhấn nút khởi công công trình "Đền thờ Bác Hồ và Công viên Văn Miếu", tại TP.Bắc Ninh.
Điều tra ĐH Stanford bị tố phân biệt đối xử với nam giới
Các nhà nghiên cứu cho biết: Từ kinh nghiệm của chúng tôi, các cặp vợ chồng có thể muốn ngủ riêng trong thời gian ngắn để giải quyết một số vấn đề như lịch trình làm việc khác nhau. Tuy nhiên, cuối cùng nên trở về ngủ chung vì đó là lựa chọn tốt nhất cho nhiều cặp vợ chồng, theo Newsweek.
Thỏa thuận bằng văn bản Diana ký với Solve Your Problem Ltd. - công ty tuyển dụng bảo mẫu cho những người giàu có và nổi tiếng, được Diana hoàn thành vào tháng 5.1979. Khi đó cô mới 17 tuổi. Cô ghi ngày sinh của mình là 1.7.1960, đúng một năm trước khi cô được sinh ra.
Chọn HLV trưởng đội tuyển Việt Nam, không dễ
Theo clip được chia sẻ, em trai đứng trên sân khấu, cầm heo đất tặng vợ chồng chị trong ngày cưới. Trước khi trao, em nói rằng con heo mới nuôi được gần 3 tháng, ngày nào cũng được cho ăn bằng tiền lì xì. "Chị Linh (chị gái) là người chịu thiệt thòi và luôn bảo vệ các em nên em mong anh Quyền (anh rể) sẽ luôn ở bên bảo vệ chị em". Nhiều người vỗ tay trước lời chúc dễ thương của em trai, đồng thời ngưỡng mộ tình cảm chị em dành cho nhau. Cư dân mạng khen cậu bé là người tình cảm, không quên gửi lời chúc hạnh phúc đến cô dâu.Nhân vật chính trong câu chuyện trên là cô dâu Nguyễn Thị Linh (29 tuổi, ở H.Nam Trực, Nam Định), em trai là Nguyễn Hoàng Bảo Long (11 tuổi). Chị Linh cho biết đây là lần thứ hai em trai tặng heo đất cho chị gái. Trước đó 3 tháng, em gái của chị Linh là Nguyễn Thị Chinh (25 tuổi) lập gia đình, Long cũng dành món quà tương tự tặng chị."Khi nhận món quà này, mình xúc động. Mình trân quý con heo đất em dành dụm tiền lì xì gửi tặng cùng những lời yêu thương, lời dặn dò anh rể quan tâm, bảo vệ mình. Món quà này mình vẫn trưng trong tủ, vợ chồng nhìn vào đó để dành tình cảm, quý trọng hai bên gia đình hơn", cô dâu chia sẻ.Khi clip được chia sẻ trên mạng xã hội, mọi người bất ngờ và vui vẻ, càng quý mến em trai hơn. Chị Linh rất ngạc nhiên vì câu chuyện của hai chị em nhận được sự quan tâm của cư dân mạng.Bảo Long nói rằng vì đang đi học nên không có nhiều tiền, nhưng vẫn muốn tặng các chị gái số tiền có được từ dịp tết, tiền thưởng học sinh giỏi. "Em bỏ tiền trong con heo, biết tin chị sắp lấy chồng nên mua từ trước tết để dành dụm. Em mong hai chị luôn vui vẻ, hạnh phúc, được anh rể yêu thương", Long cho hay.Chị Chinh cũng bày tỏ sự xúc động khi nhận món quà đặc biệt từ em trai.Chị nói rằng đó là tình cảm chân thành của em, những lời chúc đều xuất phát từ tấm lòng, không có sự sắp xếp hay hướng dẫn từ người lớn."Mình cũng khóc rất nhiều trên sân khấu, hạnh phúc khi được mọi người yêu thương và nhận ra tình cảm gia đình là điều quan trọng nhất. Mình vẫn chưa đập heo, đặt ở phòng để mỗi lần nhìn thấy là luôn nhớ về em trai", chị Chinh nói.Long là con út trong gia đình có 4 chị em (3 gái, 1 trai). Hồi còn nhỏ, em được các chị nâng niu, chăm sóc giống người mẹ thứ hai. Các chị lớn lên đi học xa nhà nhưng vẫn dành thời gian gọi điện, trò chuyện với em. Ngược lại, em trai cũng trông chờ, mong ngóng các chị về để gia đình quây quần bên nhau."Em trai là người rất tình cảm, luôn quan tâm đến các chị gái. Ngày em ấy lên Hà Nội khi mình nhận bằng tốt nghiệp, luôn hỏi thăm chị gái và bạn thân của chị xem có bị mệt không. Thời điểm đó, hội trường đông người, thời tiết nóng nực, Long sợ các chị mất sức, mệt mỏi. Mình ra trường được 3 năm, lúc đó Long mừng vì mình đã tốt nghiệp, luôn chúc chị kiếm được công việc có thu nhập cao", chị Chinh bày tỏ.Chị Chinh luôn mong sau này em trai lớn lên sẽ trở thành người tử tế, luôn tình cảm như hồi còn bé. Có thể thấy rằng tình cảm gia đình đôi khi không cần những điều lớn lao, chỉ cần những cử chỉ chân thành, món quà giản dị trong giây phút quan trọng. Ngoài tình thương của cha mẹ, anh chị em thường giúp đỡ nhau để cuộc sống trở nên ý nghĩa, đong đầy hạnh phúc.
