Chúa Nguyễn Ánh lập trạm tiếp đón tàu buôn châu Âu ở Côn Đảo ra sao?
Các doanh nghiệp gạo Việt Nam tham gia Dự án "Chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững ở ĐBSCL - TRVC" được Tổ chức Phát triển Hà Lan (SNV) phối hợp với các đối tác Việt Nam thực hiện và được tài trợ bởi Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc (DFAT). Dự án được triển khai tại An Giang, Kiên Giang và Đồng Tháp, là 3 tỉnh có diện tích trồng lúa và sản lượng gạo lớn nhất Việt Nam. Vụ lúa hè thu vừa qua cũng là vụ đầu tiên của dự án, kết quả kiểm toán cho thấy đã giảm được trên 27.000 tấn CO2 tương đương. Dự án được chính thức triển khai xuống các địa phương vào giữa tháng 4.2024 và ngày 30.12.2024 công bố báo cáo kết quả vụ lúa đầu tiên sản xuất theo quy trình bền vững.Báo cáo của TRVC cho biết, so với cách thức sản xuất thông thường thì sản xuất theo quy trình mới mang đến nhiều lợi ích. Về hiệu quả kinh tế, lợi nhuận trung bình cho các nông hộ đạt được ở Đồng Tháp là 64%, An Giang 56% và Kiên Giang 54%. Về hiệu quả môi trường, tổng lượng giảm phát thải của các mô hình là 27.161 tấn CO2 tương đương. Về hiệu quả xã hội, 100% các doanh nghiệp tham gia thực hành lồng ghép các chính sách và thực hiện các biện pháp đảm bảo công bằng xã hội trong chính nội tại doanh nghiệp và tại các chuỗi liên kết ở ba tỉnh có dự án. Những kết quả trên có tầm quan trọng và đóng góp vào nỗ lực chuyển đổi hệ thống sản xuất lúa gạo phát thải thấp và việc thực hiện mục tiêu của "Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao phát thải thấp cho khu vực ĐBSCL". Xa hơn nữa, những nỗ lực của các doanh nghiệp tham gia Dự án TRVC cũng góp phần trực tiếp vào việc giảm thiểu biến đổi khí hậu toàn cầu và phù hợp với mục tiêu quan trọng của thế giới về giới hạn 1,5°C; giảm 30% phát thải khí metan tới năm 2030 theo cam kết của Chính phủ Việt Nam tại COP 26."Để ghi nhận những đóng góp kể trên, chúng tôi vui mừng được trao giải thưởng vụ 1 với tổng giá trị lên đến 200.000 AUD cho toàn bộ 8 công ty tham gia dự án vụ mùa này. Trong tháng 12.2024, SNV sẽ chuyển khoản số tiền giải thưởng cho các công ty", thông báo của SNV nhấn mạnh.Công ty TNHH lúa gạo Việt Nam (Vinarice) tham gia Dự án TRVC với diện tích 997 ha. Kết quả vụ đầu tiên vừa qua, tổng lượng phát thải mà đơn vị này đã giảm là 4.226 tấn CO2, tương đương bình quân mỗi ha giảm 4,1 tấn.Ông Trần Trương Tấn Tài, Tổng giám đốc Vinarice, chia sẻ: "Đối với giải thưởng này, công ty chúng tôi cũng đã chi ra cho các hộ nông dân qua chương trình bằng cách đào tạo nâng cao trình độ canh tác cho họ, chuyển trả trợ cho các hộ nông dân là nữ, các hộ có người khuyết tật và chi trả thêm cho nông dân bằng chương trình trợ giá cũng như các cán bộ, người đại diện cùng tham gia quarnlys với Công ty Vinarice".Dự án TRVC sẽ kéo dài đến năm 2027 với mục tiêu hỗ trợ 10 doanh nghiệp liên kết với khoảng 200.000 nông hộ nhỏ, 50 - 60 hợp tác xã ở 3 tỉnh An Giang, Đồng Tháp và Kiên Giang chuyển đổi sang sản xuất lúa phát thải thấp trên diện tích 200.000 ha.Hiện nay có một số doanh nghiệp lớn trong ngành gạo tham gia Dự án TRVC như: Tân Long, Trung An, Vinarice, Thái Bình Seed, Vua gạo...
Trường ĐH Sài Gòn dành ít nhất 70% chỉ tiêu xét điểm thi tốt nghiệp THPT 2024
Thạc sĩ Trương Thị Ngọc Bích, Giám đốc Trung tâm Thông tin – Truyển thông Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TP.HCM (UEF), cho biết năm 2025, UEF dự kiến có một số điểm mới trong tuyển sinh, trong đó thêm phương thức xét tuyển và ngành học mới.Cụ thể, các phương thức gồm xét kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT; xét điểm học bạ THPT, xét kết quả kỳ thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia TP.HCM và thêm một phương thức mới là xét kết quả kỳ thi V-SAT. Ngoài ra, năm nay trường mở thêm ngành học mới là luật thương mại quốc tế, nâng tổng số ngành đào tạo lên 37 với các tổ hợp môn xét tuyển không thay đổi nhiều so với năm 2024.Theo thạc sĩ Ngọc Bích, trường cũng vừa công bố chính sách học bổng 2025, đặc biệt trường nhận đăng ký xét học bổng tuyển sinh sớm, bắt đầu từ 15.1 đến hết 31.5."Trường xét học bổng theo kết quả học kỳ 1 lớp 12 của 3 môn trong tổ hợp môn xét tuyển. Cụ thể, tổng điểm 3 môn học kỳ 1 lớp 12 từ 21 - 25 điểm có cơ hội đạt học bổng giá trị 25%; đạt 25 - 28,5 điểm có cơ hội nhận học bổng 50%; đạt 28,5 điểm trở lên cơ hội nhận học bổng 100% học phí", thạc sĩ Ngọc Bích thông tin.Ngoài ra, UEF còn xét học bổng tuyển sinh, căn cứ vào mức điểm nộp hồ sơ theo điểm học bạ THPT lớp 12 (từ 21 trở lên), xét kết quả thi tốt nghiệp THPT 2025 (từ 21 trở lên), thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia TP.HCM 2025 (từ 840 trở lên). Riêng về điều kiện tiếng Anh, thí sinh có chứng chỉ từ IELTS 5.5 trở lên cũng có cơ hội nhận học bổng các mức từ 25% đến 100%.Học bổng doanh nghiệp trị giá 50% áp dụng đối với thí sinh xét vào các ngành như ngôn ngữ Hàn Quốc, ngôn ngữ Nhật, ngôn ngữ Trung Quốc, tâm lý học, quản trị sự kiện, quản trị dịch vụ du lịch và lữ hành, quản trị nhà hàng và dịch vụ ăn uống, quản trị khách sạn.Các ngành như quan hệ quốc tế, kỹ thuật phần mềm, công nghệ thông tin, thương mại điện tử, quan hệ công chúng, công nghệ truyền thông, khoa học dữ liệu, thiết kế đồ họa, truyền thông đa phương tiện cũng áp dụng chính sách học bổng doanh nghiệp trị giá 35%.Học bổng tài năng với giá trị từ 25% đến 100% học phí sẽ dành cho các thí sinh đạt giải cao trong các cuộc thi cấp thành, quốc gia, quốc tế liên quan đến các lĩnh vực vực học thuật, thể thao, nghệ thuật. Học bổng giáo dục 50% dành cho con, em ruột của cán bộ, giáo viên, nhân viên các sở GD-ĐT, các trường THPT… Thạc sĩ Trương Thị Ngọc Bích cho biết thêm ngoài việc triển khai đa dạng chính sách học bổng, trường cũng thực hiện ổn định học phí toàn khóa học 4 năm cho sinh viên khi tham gia theo học tại trường.
Tái hiện 'Vương quốc gốm đỏ' tại ngày hội du lịch Vĩnh Long
Ngày 28.1 (29 tết), Công an Q.12 (TP.HCM) đang điều tra làm rõ vụ cháy xưởng sản xuất nón bảo hiểm ở hẻm 80A đường TX38 (P.Thạnh Xuân).Theo thông tin ban đầu, khoảng 13 giờ cùng ngày, người dân thấy cháy bên trong xưởng sản xuất nón bảo hiểm. Nhiều người huy động bình chữa cháy nhỏ để dập lửa nhưng bất thành.Bên trong xưởng có nhiều vật dụng dễ cháy nên ngọn lửa nhanh chóng bùng lên dữ dội. Khói đen bốc cao bao trùm cả một khu vực. Sợ cháy lan, các nhà dân kế bên vụ cháy đã di dời tài sản ra ngoài. Nhiều người cũng di tản ra xa khu vực cháy để tránh bị ngạt khói.Nhận tin báo, Đội Cảnh sát PCCC và cứu nạn cứu hộ Công an Q.12 điều phương tiện cùng cán bộ, chiến sĩ đến hiện trường. Lính cứu hỏa chia ra nhiều hướng để tiếp cận đám cháy dập lửa, chống cháy lan, bảo vệ các nhà dân xung quanh.Hơn 1 giờ sau, đám cháy được kiểm soát, dập tắt. Vụ cháy không gây thương vong về người, tuy nhiên làm thiệt hại nhiều tài sản.Hiện nguyên nhân cũng như thiệt hại từ vụ cháy xưởng sản xuất nón bảo hiểm ở hẻm 80A đường TX38 (Q.12) đang được công an làm rõ.
Ngày 11.3, tại Nhà văn hóa xã Tân Long, TX.Ngã Năm (Sóc Trăng), TAND tỉnh Sóc Trăng xét xử sơ thẩm lưu động, tuyên phạt bị cáo Phạm Hà Đô (31 tuổi, ở xã Tân Long, TX.Ngã Năm) 13 năm tù về tội giết người. Bị cáo Đô đã truy sát nạn nhân chỉ vì cho rằng nạn nhân khiến đàn vịt của mình chạy lên bờ. Theo cáo trạng, khoảng 6 giờ 30 ngày 15.3.2024, bị cáo Phạm Hà Đô cùng cha ruột và em trai đi lùa vịt từ nhà lên ruộng lúa của ông M.V.D (ở cùng địa phương) để cho vịt ăn. Khi đến đoạn sông trước nhà ông M.V.T thì có một chiếc sà lan đang đậu, lúc này, anh Lê Tấn Đạt từ trong sà lan đi ra làm đàn vịt bỏ chạy lên bờ. Cho rằng anh Đạt xua đuổi đàn vịt nên giữa Đô và Đạt cự cãi với nhau. Đô lấy khúc cây định đánh Đạt thì được can ngăn.Sau khi lùa vịt xong, khoảng 8 giờ cùng ngày, Đô đang ở trước nhà thì thấy Đạt chạy xe máy trên tuyến lộ bê tông. Do còn tức giận Đạt nên Đô vào trong nhà lấy cây dao rồi đi tìm Đạt. Khi thấy Đạt đang ngồi trên xe máy một mình, Đô lao tới, dùng dao đâm liên tiếp vào lưng, sườn và ngực của Đạt. Nạn nhân được người dân đưa đến bệnh viện cấp cứu kịp thời nhưng bị thương tích 21%.Tại phiên xét xử lưu động, HĐXX TAND tỉnh Sóc Trăng nhận định, hành vi của bị cáo Đô mang tính côn đồ, xem thường pháp luật và đe dọa trực tiếp đến tính mạng người khác, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, trật tự địa phương, do đó cần được xử lý nghiêm minh theo quy định pháp luật để giáo dục răn đe.
Sẹo lồi ở ngực: Nguyên nhân và cách điều trị ngay tại nhà không xâm lấn
Bận rộn với công việc nghệ thuật lẫn kinh doanh, Hồ Ngọc Hà vẫn nỗ lực dành thời gian cho tổ ấm nhỏ của mình. Người đẹp chia sẻ ở hiện tại, khi các con bắt đầu đi học nên cần sự đồng hành, gần gũi của người thân. Giọng ca 8X thấy mình may mắn khi luôn hoàn thành tốt vai trò nghệ sĩ, doanh nhân nhưng vẫn giữ thói quen dậy sớm nấu đồ ăn sáng, đưa các con đến trường. Hồ Ngọc Hà bày tỏ: “Khi bạn đã yêu thích thì điều đó sẽ khiến bạn cảm thấy rất hạnh phúc. Vào mỗi buổi sáng, các con sẽ dậy trước và đánh thức tôi. Mọi người cùng ngồi ăn sáng, rồi tôi đưa các con đến trường. Sau đó, tôi bắt đầu tập thể dục, đi thiền và tham gia các hoạt động quay hình, chụp ảnh… Lúc tôi trở về, gia đình lại có buổi tối cùng nhau. Các con của tôi ngủ từ 7 giờ nên sau đó tôi lại đi diễn. Kể cả khi đi Hà Nội làm việc, tôi vẫn trở về trong đêm để sáng các con vẫn thấy mình bên cạnh”. Nhìn lại, nữ ca sĩ bất ngờ khi bản thân có thể sắp xếp mọi việc một cách tròn trịa, chu toàn. Cô bật mí việc dạy các con cũng do mình phụ trách vì: “Anh Kim Lý thường làm bạn với các bé, còn tôi phải đóng vai ác hơn một xíu, phải đâu ra đấy. Nếu thiếu tôi vài ngày thôi là sẽ 'chệch đường ray' rồi, cho nên tôi phải theo sát các con”. Subeo - con trai đầu của Hồ Ngọc Hà được khen ngợi bởi vẻ ngoài cao lớn. Khi được hỏi về việc chuẩn bị tâm lý làm mẹ chồng, giọng ca Cây đèn thần hài hước kể từng dặn con rằng “yêu mấy thì yêu nhưng 35 tuổi hãy lấy vợ”. Về lý do, nữ ca sĩ thừa nhận bản thân “còn trẻ lắm, chưa sẵn sàng”. Cô nhắn nhủ thêm: “Tôi hy vọng với thế hệ trẻ của các bạn phải cực kỳ trưởng thành, thấu đáo và tự chủ rồi hãy nghĩ đến chuyện đó”. Cô nói thêm chuyện dạy con “không trơn tru như một giấc mơ" vì “con cái có khi này, khi kia và mình cũng vậy”. Nữ ca sĩ thừa nhận lúc “nói không ai nghe”, Kim Lý sẽ đứng ra giải quyết. Chia sẻ về sự thay đổi khi làm mẹ, giọng ca Cả một trời thương nhớ bày tỏ: “Trước đây tôi cũng nóng tính, dễ giận hờn. Cuộc sống trôi qua mà mình cứ mang sự giận hờn thì mình buồn mà người khác cũng buồn. Đó là cách tôi hóa giải mọi thứ trong gia đình”. Được biết Hồ Ngọc Hà sẽ góp mặt trong chương trình Hoa xuân ca, dự kiến lên sóng ngày 27 và 28.1 trên VTV. Ngoài nữ ca sĩ, chương trình còn có sự góp mặt của NSND Thanh Lam, ca sĩ Bùi Công Nam, Phương Mỹ Chi…
Sướng như trâu, chuyện có thật
Kết quả cuộc đua đầu tiên tại giải đua mô tô nước thế giới ở Bình Định
Giá USD tự do tăng 10 đồng vào sáng mùng 2 tết, mua vào lên 25.490 đồng, bán ra 25.590 đồng. So với mức cao nhất đạt được hồi đầu tháng, đô la Mỹ đã giảm 300 đồng, tương đương đi xuống 1,1%. Giá USD tự do cao hơn trong ngân hàng (trước thời điểm nghỉ Tết Nguyên đán) 290 đồng. Các ngân hàng thương mại mua vào USD với giá 24.770 - 24.800 đồng, bán ra 25.300 đồng.Nguồn ngoại tệ từ kiều hối về Việt Nam trong dịp Tết Nguyên đán tăng cao khiến giá USD đi xuống. Chỉ tính riêng TP.HCM trong tháng 1 đã có khoảng 500 triệu USD kiều hối.Giá đô la Mỹ trên thị trường thế giới tiếp tục giảm, chỉ số USD-Index giảm 0,11 điểm, xuống còn 107,84 điểm. Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã quyết định giữ nguyên lãi suất chủ chốt sau cuộc họp, đánh dấu bước chuyển trong xu hướng chính sách tiền tệ giữa bối cảnh nhiều biến động về chính trị và kinh tế. Ủy ban Thị trường Mở Liên bang Mỹ (FOMC) đã duy trì lãi suất ở mức 4,25 - 4,5%. Quyết định này được đưa ra sau ba đợt cắt giảm liên tiếp từ tháng 9.2024 với tổng mức giảm 1%. Đây cũng là cuộc họp Fed đầu tiên kể từ khi ông Donald Trump lên làm Tổng thống Mỹ. Tỷ lệ thất nghiệp đã ổn định ở mức thấp trong những tháng gần đây và điều kiện thị trường lao động vẫn vững chắc là lý do khiến Fed giữ nguyên lãi suất.Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh chính trị đầy biến động. Hơn một tuần trước đó, ông Trump đã tạo ra nhiều thay đổi về chính sách ở Washington. Tổng thống đã ủng hộ thuế quan như một công cụ kinh tế và chính sách đối ngoại, đồng thời đưa ra loạt biện pháp giảm quy định.
Nâng hạng thị trường chứng khoán với tinh thần 'đã nói là làm'
Để chuẩn bị cho chiến dịch vòng loại Asian Cup 2027 (bắt đầu từ ngày 25.3), VFF đã lên kế hoạch khá chi tiết. Theo đó, ngày 20.3, đội tuyển Việt Nam dự kiến có trận giao hữu với Myanmar trên sân Bình Dương. Đây là trận đấu để HLV Kim Sang-sik rà soát đội hình, đánh giá tổng quát lần cuối lực lượng của đội tuyển Việt Nam, trước khi chúng ta tham dự vòng loại giải châu Á. Ở các trận đấu trong tháng 3 và tháng 6 năm nay, trong khuôn khổ vòng loại Asian Cup, đội tuyển Việt Nam chắc chắn vắng mặt tiền đạo Nguyễn Xuân Son do chấn thương. Đây là rủi ro của đội tuyển Việt Nam nói chung và rủi ro của Xuân Son nói riêng, nhưng cũng là cơ hội cho các tiền đạo khác thể hiện năng lực, chứng minh sự cần thiết của họ với đội tuyển.Ngoài Nguyễn Tiến Linh gần như chắc suất thi đấu ở vị trí trung phong thay Xuân Son, các tiền đạo khác sẽ cạnh tranh chỗ đứng chơi bên cạnh cầu thủ đang khoác áo đội Bình Dương. Ở một số loạt trận thuộc các giải đấu trong nước những ngày qua (V-League và Cúp quốc gia), có 2 chân sút nội đang thể hiện tốt, gồm Nhâm Mạnh Dũng (Thể Công Viettel) và Nguyễn Trần Việt Cường (Bình Dương). 2 tiền đạo này không có mặt tại AFF Cup 2024, nhưng có thể họ sẽ được trao cơ hội tại vòng loại Asian Cup 2027. Cả Việt Cường (cao 1,80 m) lẫn Mạnh Dũng (1,81 m) đều là những tiền đạo có ưu thế về thể hình, kỹ thuật khá, có kinh nghiệm thi đấu quốc tế, nhờ từng khoác áo đội tuyển U.23 Việt Nam trước đây. Riêng Việt Cường có thêm khả năng đá phạt tốt, sẽ giúp đội tuyển Việt Nam tăng thêm độ nguy hiểm trong các tình huống cố định. Sẽ không bất ngờ nếu các tiền đạo này được thi đấu trong trận gặp Lào (ngày 25.3) tại vòng loại Asian Cup, hoặc trận giao hữu với Myanmar (ngày 20.3).Cũng trong số các tiền đạo không được tham dự AFF Cup 2024, cầu thủ trẻ Đình Bắc (CLB Công an Hà Nội) và ngôi sao kỳ cựu Nguyễn Công Phượng (Bình Phước) cũng là những cái tên đang được người hâm mộ quan tâm. Đây là những mẫu cầu thủ chơi thiên về kỹ thuật, có thể giúp HLV Kim Sang-sik chuyển đổi lối chơi tấn công của đội tuyển Việt Nam, từ lối đá bóng dài, thiên về thể lực, dồn nhiều bóng cho Xuân Son trước đây, chuyển sang lối phối hợp bóng ngắn, kiểm soát bóng nhiều hơn ở tuyến trên, trong bối cảnh Xuân Son đã chấn thương.Ngược lại, về phía những tiền đạo từng có tên trong đội hình dự AFF Cup, nhưng vẫn cần phải phấn đấu nhiều hơn, nếu không muốn mất chỗ ở đội tuyển quốc gia. Số này có tiền đạo Đinh Thanh Bình, người thể hiện khá nhạt nhòa tại giải vô địch bóng đá Đông Nam Á. Đinh Thanh Bình cũng là tiền đạo duy nhất của đội tuyển Việt Nam tại AFF Cup 2024, không ghi được bàn thắng nào.Thanh Bình phải chứng minh mình hiệu quả hơn trước, mới mong giữ được chỗ đứng trong sắc áo đội tuyển, trong bối cảnh hiện có rất đông các tiền đạo khác, như Nhâm Mạnh Dũng, Nguyễn Trần Việt Cường, Nguyễn Đình Bắc, hay Nguyễn Công Phượng đầy khao khát thế chỗ Đinh Thanh Bình ở đội tuyển Việt Nam.Ngay đến những người đã thể hiện khá ở AFF Cup như Bùi Vĩ Hào hay Nguyễn Văn Toàn, họ vẫn cần thể hiện tốt hơn nữa, nhằm chứng minh họ xứng đáng trụ lại đội tuyển quốc gia. Sự cạnh tranh của các tiền đạo nội trong những ngày tới vì thế sẽ rất gay cấn. Và sự cạnh tranh nói trên sẽ tạo động lực giúp đội tuyển Việt Nam phát triển tốt hơn, tạo động lực để sân cỏ trong nước tốt hơn, hấp dẫn hơn!
kết quả xổ số sóc trăng ngày 22 tháng 2
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
quay-thử-xổ-số-miền-trung-thứ-tư
