genvip

Người dân được đi metro số 1 miễn phí trong bao lâu?

Brexit và cái giá đắt

Chuyên gia cho biết 24 tiết khí trong năm gồm: Lập xuân, Vũ thủy, Kinh trập, Xuân phân, Thanh minh, Cốc vũ, Lập hạ, Tiểu mãn, Mang chủng, Hạ chí, Tiểu thử, Đại thử, Lập thu, Xử thử, Bạch lộ, Thu phân, Hàn lộ, Sương giáng, Lập đông, Tiểu tuyết, Đại tuyết, Đông chí, Tiểu hàn và Đại hàn.24 tiết khí là 24 khoảng thời gian, mỗi khoảng dài 15 hoặc 16 ngày, mô tả 24 giai đoạn thời tiết khác nhau trong năm. Vì chu kỳ này phụ thuộc vào vị trí của trái đất trên quỹ đạo.Lập xuân mang nghĩa đầu xuân. Trong đó, "lập" có nghĩa là khởi đầu, bắt đầu, "xuân" là một trong bốn mùa trong năm. Theo các tài liệu, ngày bắt đầu tiết Lập xuân được tính theo dương lịch hiện đại và thông thường rơi vào ngày 3 hoặc 4.2 dương lịch ở Bắc bán cầu (bao gồm Việt Nam) và vào đầu tháng 8 ở Nam bán cầu tùy theo từng năm. Theo quy ước, tiết Lập xuân bắt đầu vào khoảng thời gian trên khi kết thúc tiết Đại hàn và kết thúc vào khoảng ngày 18 hay 19.2 trong lịch Gregory theo các múi giờ Đông Á khi tiết Vũ thủy bắt đầu. Năm 2025, ngày Lập xuân sẽ bắt đầu vào 21 giờ 10 phút ngày 3.2 (tức ngày 6.1 năm Ất Tỵ) và kết thúc vào ngày 17.2 khi tiết Vũ thủy diễn ra lúc 17 giờ 6 phút ngày 18.2.Theo chuyên gia, ngày Lập xuân được xác định dựa trên sự thay đổi vị trí của trái đất trong chu kỳ chuyển động theo quỹ đạo xung quanh mặt trời. Vị trí của điểm Lập xuân là kinh độ mặt trời bằng 315o nếu tính điểm Xuân phân làm gốc.Vào tiết Lập xuân, cây cối bắt đầu đâm chồi nảy lộc, hoa lá thay nhau khoe sắc. Đây là khoảng thời gian mà nhiều loài hoa nở rộ, báo hiệu mùa xuân đã về. Mùa xuân đến, cảnh sắc thiên nhiên trở nên sống động và tươi mới, mang lại cảm giác hứng khởi và tràn đầy sức sống.Với nhiều quốc gia châu Á, bao gồm Việt Nam, thời điểm này trùng với thời điểm đón Tết Nguyên đán, một ngày lễ lớn trong năm. Mọi người thường tề tựu, sum họp cùng người thân, gia đình đón chào một năm với nhiều niềm tin mới, hy vọng mới.

Chuyện nhạy cảm nguy hại

Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.

sbet

Sau vụ hack lớn nhất lịch sử diễn ra hôm 21.2, sàn giao dịch tiền điện tử Bybit đã bị lấy đi 401.000 Ethereum (trị giá khoảng 1,46 tỉ USD). Công ty phân tích chuỗi khối Elliptic xác định Lazarus Group - nhóm tin tặc được cho là có liên quan đến Triều Tiên - chịu trách nhiệm về vụ hack.Theo Elliptic, số tiền bị đánh cắp được tin tặc phân tán ra hơn 50 ví nhỏ hơn, mỗi địa chỉ chứa khoảng 10.000 Ethereum. Ngày 26.2, hacker đã tẩu tán được 45.900 Ethereum. Trong vòng 24 giờ, đã có 11 triệu USD được "rửa" thành công, nâng tổng số Ethereum xử lý được lên 135.000, tương đương 335 triệu USD.Cointelegraph dẫn nhà phân tích blockchain EmberCN cho biết, nhóm tin tặc còn lại khoảng 363.900 Ethereum chưa được xử lý, tương đương 900 triệu USD. Với tốc độ hiện tại, hacker chỉ mất khoảng 8 - 10 ngày nữa là dọn sạch số tiền đánh cắp được từ sàn Bybit.Trong khi đó, công ty bảo mật Chainalysis cho biết tin tặc đã chuyển một phần Ethereum bị đánh cắp thành các tài sản khác, trong đó có Bitcoin, DAI. Tiếp đến, chúng dùng các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), cầu nối chuỗi chéo và dịch vụ hoán đổi tức thời không cần KYC (xác minh danh tính) để chuyển tiền qua các mạng khác nhau. Chainalysis mô tả đây là chiến lược có chủ đích của tin tặc nhằm vượt qua sự giám sát chặt chẽ của chuyên gia bảo mật, nhằm tẩu tán tiền. Trong bài đăng trên X hôm 25.2, CEO Bybit Ben Zhou đã phát động "cuộc chiến chống lại Lazarus". CEO Bybit kêu gọi người dùng trở thành "thợ săn tiền thưởng" bằng cách kết nối ví với trang chủ của dự án để truy vết dòng tiền. Tất cả người giúp phát hiện, đóng băng tài khoản liên quan đến tin tặc đều nhận được 5% tiền thưởng."Chúng tôi đã lập ra một nhóm chuyên trách để duy trì và cập nhật dự án này. Bybit sẽ không bao giờ dừng lại cho đến khi Lazarus hoặc những kẻ xấu trong ngành bị loại bỏ. Hãy bắt đầu mùa đi săn", Ben Zhou viết.Hành động của CEO Bybit nhận được sự ủng hộ lớn của cộng đồng, nhiều người gọi đây là hành động dũng cảm. "Trong trường hợp này, đôi khi các nạn nhân đồng ý chuyển cho tin tặc một 'khoản tiền thưởng' để lấy lại tài sản và tránh các rủi ro tiềm ẩn về pháp lý. Tuy nhiên việc phát động cuộc chiến của Ben Zhou có thể khiến Bybit tiếp tục trở thành nạn nhân trong tương lai của nhóm tin tặc khét tiếng", Cointelegraph nhận định.Điều đặc biệt nhất trong vụ hack lịch sử nhắm vào Bybit là dù hơn 1,4 tỉ USD bị rút khỏi sàn giao dịch, thị trường chỉ bị ảnh hưởng nhẹ. Ethereum và các tiền số khác trượt giá nhẹ sau đó nhanh chóng ổn định lại. Theo giới phân tích, một trong những nguyên nhân giúp thị trường không bị sụp đổ là cách xử lý sau khủng hoảng của Bybit. Chỉ 30 phút sau khi nhận được tin dữ, CEO Ben Zhou đã lên sóng livestream, thẳng thắn giải thích với cộng đồng những gì đang xảy ra. Ông liên tục cập nhật các số liệu chi tiết, lộ trình xử lý và trấn an người dùng, đảm bảo không xảy ra thảm họa tương tự FTX. Tuy nhiên những nỗ lực ban đầu của Zhou cũng không ngăn được dòng người ồ ạt muốn rút tiền khỏi sàn. Thông thường, các sàn giao dịch sẽ đóng tính năng nạp rút tiền để xử lý khủng hoảng nhưng Bybit tuyên bố toàn bộ giao dịch rút tiền sẽ được diễn ra bình thường. Dữ liệu trên blockchain cho thấy 4.000 lệnh rút tiền được chờ xử lý sau vụ hack nhưng chỉ vài giờ sau, Bybit đã hoàn tất các lệnh này. Sàn giao dịch còn ưu tiên xử lý cho khách hàng cá nhân trước sau đó mới đến các tổ chức. Kết quả, một ngày sau vụ tấn công, tài sản của sàn giảm 5,5 tỉ USD, từ 16,9 tỉ USD xuống 11,2 tỉ USD. Tuy nhiên việc minh bạch thông tin và đảm bảo việc rút tiền diễn ra bình thường đã giúp Bybit chặn đứng làn sóng khủng hoảng.Lựa chọn đối diện trực tiếp khủng hoảng, không đổ lỗi hay né tránh của Bybit cũng giúp họ nhận được sự ủng hộ của cả các đối tác lẫn đối thủ trong ngành. Theo CNBC, trong vòng chưa đầy 72 giờ sau vụ hack, Bybit đã lấp đầy khoảng thiếu hụt thông qua các khoản vay và hỗ trợ từ đối tác. Binance đã chuyển 50.000 Ethereum, Bitget chuyển 40.000 Ethereum và Du Jun, đồng sáng lập HTC Group chuyển 10.000 Ethereum vào ví của Bybit để tạo thanh khoản cho nhà đầu tư. Các nguồn tài trợ khẩn cấp như Galaxy Digital, FalconX và Wintermute đã đảm bảo gần 447.000 Ethrereum được nạp vào sàn Bybit. Kiểm toán viên độc lập của công ty an ninh mạng Hacken xác nhận Bybit đã khôi phục thành công kho dự trữ, tất cả tài sản lớn như Bitcoin, Ethereum, USDC... đều vượt 100% tỷ lệ thế chấp. Kiểm toán viên cũng thông báo tiền của người dùng vẫn được hỗ trợ đầy đủ. Trong các bài viết cập nhật về vụ hack, CEO Ben Zhou nhiều lần đưa ra các thông tin về bằng chứng dự trữ (proof-of-reserves) 1:1, đảm bảo tài sản của người dùng.Có thể nói, khác biệt lớn nhất của Bybit so với các sàn giao dịch từng bị hacker tấn công là họ không im lặng, thay vào đó CEO liên tục cập nhật tình hình, minh bạch thông tin và chứng minh với người dùng về năng lực tài chính của sàn. Cách tiếp cận khác hẳn cú sốc FTX đã khiến Bybit củng cố được lòng tin của cộng đồng, thị trường tránh được những cú sập dây chuyền.

quay-thử-xổ-số-miền-trung-thứ-tư