Thế giới đối phó nạn tin giả
Ngày 7.1, Sở Y tế TP.HCM thông tin, Human metapneumo vi rút (HMPV) đang gây bệnh ở một số quốc gia không phải là vi rút mới, từng được phát hiện là một trong những tác nhân gây viêm hô hấp ở trẻ em trong các năm 2023 và 2024 tại TP.HCM. Nhưng tác nhân gây bệnh hô hấp này chiếm tỷ lệ thấp so với các tác nhân khác.Theo Sở Y tế TP.HCM, hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm tại TP.HCM năm 2024 ghi nhận số ca viêm đường hô hấp dao động từ 16.000 - 18.000 ca/tháng, và gia tăng trong 3 tháng cuối năm. Sở Y tế TP.HCM nhận định, các bệnh hô hấp có xu hướng gia tăng khi thời tiết chuyển lạnh. Tuy nhiên hiện tại chưa ghi nhận những biến động bất thường về số ca mắc cũng như tình trạng bệnh nặng tại các bệnh viện.Về tác nhân gây bệnh, kết quả báo cáo từ chương trình nghiên cứu tác nhân viêm phổi cộng đồng hợp tác giữa Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) với Bệnh viện Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện đa khoa tỉnh Khánh Hòa, Viện Pasteur Nha Trang, và Trung tâm bệnh truyền nhiễm quốc gia Singapore (thuộc dự án PREPARE) cho thấy vẫn là các vi rút và vi khuẩn phổ biến.Cụ thể, kết quả xét nghiệm 103 bệnh nhân viêm phổi cộng đồng (gồm 56 trẻ em và 47 người lớn) nhập viện từ tháng 7 - 12. 2024 tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM cho thấy: HMPV chiếm tỷ lệ nhỏ (12,5% ở trẻ em) so với các tác nhân gây viêm phổi cộng đồng khác. Các tác nhân phổ biến hơn được tìm thấy ở trẻ em như vi khuẩn H. influenzae (71,4%), S. pneumoniae (42,9%), vi rút cúm A (25%), rhinovirus (44,6%), RSV (41,1%),... Tác nhân phổ biến ở người lớn là vi khuẩn H. influenzae (42,6%), S. pneumoniae (27,7%) và vi rút cúm A (48,9%).Ngoài ra, trong đợt bùng phát viêm hô hấp trẻ em vào cuối năm 2023 tại TP.HCM, kết quả giám sát cũng ghi nhận tình trạng đa dạng tác nhân vi rút thường gặp, trong đó tác nhân HMPV cũng được phát hiện với tỷ lệ 15%. Tuy nhiên, Sở Y tế TP.HCM khuyến cáo không chủ quan trước những diễn biến dịch bệnh hô hấp do HMPV có thể xảy ra. Sở đã chỉ đạo Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) và các đơn vị y tế tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình dịch bệnh trên thế giới, sẵn sàng triển khai hoạt động kiểm dịch y tế tại sân bay và cảng biển, nhằm phát hiện sớm và ngăn ngừa nguy cơ lây lan dịch bệnh (nếu có).Bên cạnh đó, các đơn vị tiếp tục các hoạt động giám sát dịch tễ nội địa, bao gồm giám sát số ca viêm hô hấp, số ca viêm hô hấp cấp tính nặng nhập viện, giám sát các tác nhân gây viêm hô hấp và giám sát các sự kiện như phát hiện chùm ca bệnh trong trường học, nhà máy, cộng đồng để có biện pháp xử lý kịp thời.HMPV là một loại vi rút thuộc họ Pneumoviridae, được phát hiện lần đầu tiên vào năm 2001. HMPV có liên quan đến vi rút hợp bào hô hấp (RSV) và là một trong các tác nhân gây viêm nhiễm đường hô hấp trên và dưới cho trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch suy giảm.Về cơ chế lây bệnh, vi rút này lây lan từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp qua bề mặt nhiễm vi rút, với nguy cơ gia tăng cao trong mùa đông và đầu mùa xuân.Các triệu chứng thường gặp bao gồm ho, sổ mũi hoặc nghẹt mũi, đau họng, sốt và trong trường hợp nghiêm trọng, có thể gây viêm phổi nặng.Theo Sở Y tế TP.HCM, hiện nay, HMPV chưa có vắc xin phòng ngừa hoặc thuốc điều trị đặc hiệu. Do đó, việc thực hiện các biện pháp phòng dịch theo khuyến cáo của ngành y tế là điều quan trọng.Giải cứu thú rừng
2024 được xem là năm đáng nhớ của Ốc Thanh Vân khi cô quyết định đưa các con trở về Việt Nam sinh sống sau một năm ở Úc. Chính vì có quãng thời gian xa quê hương nên nữ diễn viên càng cảm nhận rõ rệt hơn sự khác biệt trong những ngày đón tết. Ngoài dành thời gian cho gia đình, cô dần trở lại các sự kiện giải trí, tham gia sân khấu kịch để thỏa niềm đam mê với nghề.Chia sẻ với chúng tôi, nữ diễn viên thừa nhận chưa bao giờ cô xuất hiện ở các sự kiện giải trí nhiều như giai đoạn cuối năm 2024. Bởi những năm trước, cô bận rộn với sân khấu lẫn công việc riêng trong gia đình nên không đủ thời gian đến ủng hộ các đồng nghiệp. Cô bộc bạch: “Nhiều khi lịch trình chồng chéo nhau nên tôi cũng khó sắp xếp, trong khi bản thân cũng vướng việc chăm sóc các con nữa”. Hiện tại, do Ốc Thanh Vân mới trở lại công việc nên mọi thứ không đến mức dày đặc. Nhờ vậy nên cô dành thời gian đến ủng hộ các dự án mới của đồng nghiệp. Cô tâm sự: “Tôi rất nhớ mọi người. Trước đó, tôi cũng có vài năm giảm bớt hoạt động của làng giải trí để có thời gian cho bản thân và gia đình. Đây là thời điểm tôi sung sức nhất để trở lại với công việc và đến để chúc mừng những đồng nghiệp của mình”. Cũng theo nữ diễn viên, khi đã xác định làm nghệ thuật bằng cả tấm lòng, cô “không nghĩ quá nhiều đến chuyện mình phải làm gì, cứ thế mà sống với nghề nghiệp của mình thôi”. Nữ diễn viên tâm tình: “Tôi đã sống với công việc này từ ngày tôi rất trẻ, đến bây giờ đã đi được một quãng rất dài rồi. Không phải xa quê để nhận ra mình yêu công việc thế nào, mà điều đó nó tự động đến với tôi một cách tự nhiên. Nó đến khi tôi đang rửa chén, lúc tôi đang giặt đồ và đến vào những lúc tôi đang làm việc, trong khoảnh khắc mà tôi tạm quên mình là một nghệ sĩ”.Vì quan niệm trong cuộc đời sẽ có lúc phải đứng trước những sự lựa chọn nên Ốc Thanh Vân không trăn trở hay luyến tiếc về quãng thời gian đã qua, kể cả khi công việc nghệ thuật của cô bị giãn ra, không sôi động như trước. Bởi theo người đẹp 8X, đó là giai đoạn cô muốn dành thời gian cho các con nên cứ làm mọi thứ một cách say mê.“Nhưng tôi làm nhiều đến nỗi một ngày tôi nhận ra mình đã bị mất cân bằng. Tôi làm nghệ thuật, ra xã hội rất nhiều và nếu chỉ loanh quanh trong bếp, cách ly hoàn toàn với những nơi mình từng làm việc, giao lưu thì cảm giác mất cân bằng đó, dù mình chối bỏ thì nó cũng đến”, cô kể. Nữ diễn viên cho biết giai đoạn đầu, cảm giác mất cân bằng chỉ xuất hiện thoáng qua, nhưng sau đó lại đến rất dữ dội. Chính điều đó giúp cô nhận ra rằng "nếu như mình cứ loay hoay trong chuỗi vất vả không hồi kết này, có lẽ mình sẽ bị khủng hoảng mất thôi”. Cô bật mí: “Khi nhận ra điều đó, tôi quyết định nói với các con rằng 'mẹ đang cảm giác như vậy đó'. Các bé rất lắng nghe và sau đó mấy mẹ con có quyết định dọn hành lý, trở về nơi mình thuộc về”. Vừa về Việt Nam, Ốc Thanh Vân tất bật trở lại với sân khấu kịch bằng vai diễn trong vở Căn phòng câm lặng, thay vì dành thời gian nghỉ ngơi. Nữ diễn viên nói đây là cách bản thân tự chữa lành và cân bằng cảm xúc bên trong mình sau quãng thời gian sinh sống nơi xứ người.
Gia cảnh ngặt nghèo của một gia đình
Tổ tiên luôn hiện diện qua bài vị - bát hương trên bàn thờ, để chứng nhận thành tựu và giám sát sự sai sót của con cháu. Trước bàn thờ, việc hiếu sẽ trợ lực cho tư tưởng giáo dục khuyến thiện và răn ác, rất nhân văn. Trong nhân sinh quan truyền thống Huế, tổ tiên được "về nhà" trong ngày giỗ và ngày tết. Con cháu phải chu toàn việc phụng dưỡng và kỵ chạp, coi sóc lăng mộ để thực hiện nghĩa vụ thứ hai của chữ hiếu là không để người nhà bị đói cơm rách áo (2 nghĩa vụ còn lại của "tam đại hiếu" là nối dõi và không để người nhà bị coi thường).Sau ngày ông Táo về trời 23 tháng chạp âm lịch, người ta lo dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ, thay cát bát nhang và chuẩn bị phẩm vật dâng cúng. Đến khi xong mọi việc hành chính, đồng áng…, thường là ngày 29, 30 tháng chạp, gia đình cúng tất niên để tạ ơn thổ thần, tổ tiên đã phò trợ gia đạo trong năm và mời tổ tiên về ngự trên bàn thờ ăn tết. Đó là thời gian tĩnh lặng, con cháu trở về sum vầy trước tổ tiên nên mâm cúng tất niên càng thiêng liêng. Người phụ nữ dành hết tâm sức, nguồn lực của gia đình để trước cúng (tổ tiên), sau cấp (con cháu hưởng lộc), theo tinh thần tùy gia phong (nhiều ít, tùy gia cảnh), phải lễ bạc lòng thành.Trên nền tảng nông nghiệp lúa nước truyền thống nói chung là nghèo, từ làng xã đến triều đình, tiền nhân đã triết lý hóa mâm cỗ theo hướng Sẻn (dè sẻn) mà Sang (sang trọng), phải Hòa (hài hòa) và Hóa (đa dạng, biến hóa), làm cho chuyện ẩm thực càng thêm nhiều ý nghĩa: ngon về vị giác; lành về dược lý; hài hòa về dinh dưỡng, chất liệu, màu sắc, bối cảnh; trang trọng thiêng liêng về không gian, chủ thể và khách thể; cẩn thận, tỉ mỉ trong cách thể hiện… Như món nem công chả phượng trong "bát trân" ở chốn cung nội, thực sự được làm từ công, phượng với sự cẩn trọng, tinh tế, an toàn tối ưu theo điển chế triều đình. Đấy như là "bản gốc", nhưng cũng có nhiều "phiên bản" khác nữa, cứ giảm dần, trong đời sống hoàng thân quốc thích, quan lại quý tộc thượng lưu, thay thế bằng gà rừng và trong dân gian là gà nhà, chim…; kể cả làm theo lối chay với nguyên liệu phù chúc, khuôn đậu, nấm, trái mít, sa kê, vả, thậm chí là cả cùi mít vốn là một thứ bỏ đi. Đa dạng, biến hóa, tinh tế, sang trọng chính là vậy.Mâm cúng tất niên ở cố đô Huế hội tụ món ăn từ nhiều chất liệu: thịt (gia súc, gia cầm, tự nhiên), thủy hải sản (từ sông, đầm phá, biển) và hệ thảo mộc (rau, củ, quả); được chế biến theo phương thức không sử dụng nhiệt (ăn sống, ăn gỏi, lên men, muối), có sử dụng nhiệt (tái, chín) như chiên, chưng, hầm, hấp, hon, kho, luộc, nấu, nướng, quay, tiềm, thấu, tái, um, xào…Trên mâm cúng, tô canh, tô hầm được bài trí ở giữa theo lối thủy tụ/tụ thủy, giúp định vị các món có nước xung quanh, rồi tới các món khô với thịt cá; ngoài cùng là các món xào, trộn. Hệ nước chấm, nước xốt, nước lèo đa dạng cho từng món ăn cụ thể, với sự điểm tô của gia vị nhiều màu sắc: tỏi, tiêu, ớt, hành, ngò, boa rô… Lại có ớt xanh, ớt chín đỏ, để nguyên trái hay xắt nhỏ, giã nát; tỏi nguyên củ hay lột từng tép, hoặc xắt nhỏ, để trên những đĩa nhỏ với danh xưng là phẩm vị. Gia đình càng có điều kiện thì mâm cỗ càng thịnh soạn, cầu kỳ, điển hình ở chốn cung đình. Từ năm 1793, J.Barrow trong tác phẩm Một chuyến du hành đến xứ Nam Hà 1792 - 1793 đã thấy phong cách ăn uống của người Huế rất độc đáo. Bởi người Trung Hoa thường bày hết bát đĩa trên bàn, còn người Huế không chỉ bày kín mặt bàn mà còn chồng xếp bát đĩa lên nhau ba bốn lớp, tới hơn 200 cái, rất thịnh soạn và tinh tế.Sau tất niên, tổ tiên "ở lại", con cháu chu toàn chuyện cơm nước trên bàn thờ, biểu tượng hóa thành hệ bánh (chưng, tày, tét, lọc, in, tổ), mứt, dưa cải, dưa món, dầm (thịt, rau, quả) cùng nhiều hoa, quả… Còn lại tùy tâm, tùy sức, con cháu có thể làm mâm cỗ hay đơn giản ăn gì cúng nấy bởi nhu cầu dinh dưỡng ngày tết không cao và tránh lãng phí. Cái nhỏ nhắn, tinh tế rất thiết thực là vậy.Cho nên, mâm cúng tất niên là phong phú nhất, hội tụ kết nối hai cõi âm dương, giúp bồi bổ gia phong, gắn liền hiếu - trung xuyên suốt, giúp ổn định nền tảng xã hội. Mạch nguồn thiêng liêng đó cần được duy trì, xiển dương trong bối cảnh hiện nay, khởi đầu từ chuyện mâm cơm, mâm cúng.Ẩm thực Huế càng ngon, càng ý nghĩa hơn với mâm cúng tất niên, mở ra ngày tết xứ Huế, để Huế xứng danh với "kinh đô ẩm thực". Bóng dáng người đàn ông và người phụ nữ trong gia đình cũng "rạch ròi", được định vị rõ. Thuở xưa, người đàn ông thành danh ngoài xã hội, chu toàn chữ hiếu, chữ trung cũng nhờ hậu phương vững chãi với những nội tướng phía sau lo nhà cửa, ruộng vườn, thờ cúng tổ tiên, phụng dưỡng ông bà cha mẹ, dưỡng dục con cháu. Cái bếp phía đông phòng đỏ lửa, trang bếp thắp hương thường xuyên, kết nối bát hương trên bàn thờ, là hương hỏa, lo cho mâm cơm (hằng ngày) và mâm cúng (kỵ, chạp, tết nhất, sóc vọng) luôn tinh sạch, ngon, lành và trang trọng nhất.Bàn thờ tết xứ Huế được bài trí mang khát vọng an khang, phồn thực. Ngoài mâm cỗ, còn có nếp là tinh hoa trời đất ban cho, với nhiều dưỡng chất, kết dính (xôi, bánh chưng, bánh tét…); có chè, mứt bánh là vị ngọt trời ban. Hoa ở bên trái (đông) tượng trưng cho người phụ nữ với khát vọng đơm bông. Quả ở bên phải (tây) tượng trưng cho người đàn ông, được kết trái với tâm điểm là nải chuối, cho thấy sự chuyển hóa từ màu xanh dần sang vàng, chín đen. Bên trên là những trái trong vườn nhà, ưu tiên loại nhiều hạt (mãng cầu, lựu, dưa hấu, ổi, cam…) với khát vọng sản sinh mãnh liệt.
Những ngày giáp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, chợ hoa xuân "Trên bến dưới thuyền" ở khu vực bến Bình Đông (Q.8, TP.HCM) rộn ràng người mua người bán, không khí vô cùng náo nhiệt.Ngồi bên những chậu hoa vạn thọ, hoa mào gà, vú sữa trưng tết mini ở chợ hoa "Trên bến dưới thuyền", ông Việt (56 tuổi) niềm nở tư vấn cho khách ghé hỏi thăm. Ông cho biết năm nay, mỗi cặp cúc vạn thọ được bán với giá 200.000 đồng, hoa mào gà 100.000 đồng/cặp, thấp hơn so với năm ngoái.Trong khi đó, mỗi cây vú sữa mini, là mặt hàng mới của vườn năm nay được bán ra với giá 100.000 đồng. Nhiều khách tới hỏi giá rồi rời đi, cũng có người ở lại lựa chọn tỉ mẩn từng chậu để chọn được hoa chưng tết ưng ý, "mang tết về nhà".Ông Việt tâm sự mình bán ở chợ hoa này 3 năm nay, từ ngày làm sui với ông chủ vườn hoa có tiếng Chợ Lách (Bến Tre). Kể từ đó, ông cùng ông sui lên bán ở chợ này. Ông sui của ông Việt cũng có thâm niên hơn 15 năm bán hoa tết ở TP.HCM."Bán hoa tết, trả giá qua lại cũng vui. Chênh vài chục ngàn, vậy mà được mua vừa bán, ai cũng hài lòng. 99% khách tới mua đều trả giá, số ít là mua luôn không kỳ kèo. Nhưng tôi nghĩ trả giá trong việc mua hoa tết cũng là chuyện bình thường, người bán người mua đều có chuyện để nói", ông cười, bày tỏ.Theo ông Việt, khách thường trả chênh khoảng 10.000 - 30.000 đồng giá gốc. Năm nay, ông cho biết việc buôn bán không được như năm ngoái khi khách đi mua hoa không quá đông. Lên chợ hoa từ 24 tháng chạp nhưng hàng bán không quá nhanh."Mỗi ngày, một xe bông khoảng 200 chậu sẽ được chở từ quê lên. Bình thường bán mỗi ngày 1 xe, nhưng năm nay 2 ngày vẫn chưa hết một xe. Càng về tết, lượng người mua càng đông nên mình cũng hy vọng việc buôn bán sẽ tốt hơn. Nhớ năm ngoái bán được lắm, hết sạch", ông bày tỏ.Ông Dũng, là ông sui của ông Việt bán ở một lô khác ở chợ hoa này cũng tất bật tư vấn cho khách ghé mua hoa. Mười mấy năm bán hoa tết ở TP.HCM, ông đã trải qua nhiều cung bậc cảm xúc, nhiều lần khóc cười với khách mua hoa."Người Sài Gòn đó giờ hào sảng, mua hoa trả giá là bình thường nhưng cũng không quá kỳ kèo. Bớt nhau vài chục mà ai cũng vui. Nhưng cũng có số ít người trả giá có chút quá đáng, giả dụ mình bán cặp vạn thọ 250.000 đồng đẹp lắm, mà người ta trả còn 150.000 đồng, cũng chạnh lòng cho mình vì công sức chăm sóc hoa cả năm", ông bày tỏ.Một chủ vườn ở Chợ Lách (Bến Tre) năm nay bán ở chợ hoa "Trên bến dưới thuyền" nhiều loại hoa khác nhau, từ bông vạn thọ, bông giấy, mai vàng… cho biết dù lên từ 25 tháng chạp nhưng tới ngày 26 tháng chạp, bà chưa bán được chậu mai nào.Theo người phụ nữ, năm nay tình hình buôn bán không nhanh như mọi năm. Vạn thọ và bông giấy thì bán được hơn. Mỗi chậu mai vườn bán ra có giá từ 1 triệu - 1,8 triệu đồng và được chở lên khoảng 200 chậu. Bông vạn thọ giá 180.000 đồng/cặp.Bạn có thể chọn 1 mục. Bình chọn của bạn sẽ được công khai.Chắn chắn là cóTôi không trả giá, kỳ kèoTùy trường hợp mà quyết định có trả giá hay khôngKhác"Tôi bán ở đây mười mấy năm, từ hồi về lấy chồng, còn chồng tôi đi bán bông tết hồi còn nhỏ xíu tới giờ. Bán đó giờ, khách nào tôi cũng gặp rồi. Có những khách mua không trả giá, nhưng ít, cũng có những khách trả quá nửa. Trả giá vậy thì sao mình bán được nên đôi lúc thấy chạnh lòng", bà tâm sự.Chủ vườn này hy vọng những ngày sát tết, việc buôn bán ngày càng thuận lợi hơn, bán được nhiều hàng hơn để tết về quê cùng gia đình đón một cái tết ấm no. Qua bao mùa chợ hoa khóc cười, bà mong năm Ất Tỵ này mình sẽ cười tươi.Một chủ vườn khác bán quất ở chợ hoa này cũng tâm sự về chuyện trả giá hoa ngày tết, cho rằng việc trả giá là chuyện bình thường trong buôn bán, thuận mua vừa bán thì ai cũng sẽ vui."Mình không nói thách với khách, thì khách sẽ không trả giá quá đáng với mình. Bán bông tết, ai cũng mong bán giá được nhất, nhưng đừng nói quá để khách mất lòng tin, có vậy năm sau mới gặp nhau còn cười với nhau một cái. Chính nhờ buôn bán uy tín mà những người bán hoa chúng tôi mới có khách ruột, mỗi mùa tết khách lại ghé hỏi thăm", ông cho biết thêm.
Vụ 'bác sĩ Trần Khoa' lừa đảo tiền từ thiện: Các nạn nhân cần liên hệ ngay Công an TP.HCM
Chiều 11.3, SVĐ Trường ĐH Tôn Đức Thắng bùng nổ với trận tứ kết đầu tiên của Giải bóng đá Thanh Niên Sinh viên Việt Nam lần III - 2025 (TNSV THACO Cup 2025), nơi hai chiến binh Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM và Trường ĐH Quy Nhơn chạm trán. Không chỉ những pha đấu bóng nghẹt thở trên sân, mà sự cuồng nhiệt trên khán đài đã biến trận đấu càng thêm gay cấn và quyết liệt.Giữa biển người hâm mộ đó, ở một góc khán đài rộng lớn, hai cổ động viên nữ nhỏ nhắn, xinh đẹp, nhiệt thành của đội Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM đến từ sớm và chăm chú theo dõi từng đường bóng.Không chỉ sở hữu vẻ ngoài xinh xắn, Trầm còn là một người am hiểu và đam mê bóng đá thực thụ, khi bắt đầu tham gia bộ môn thể thao này từ rất sớm.Bạn thân của Trầm, người luôn đi xem Trầm đá các trận bóng khác, lần đầu tiên đến sân cổ vũ, cũng không giấu được sự thích thú.Và rồi, sau 90 phút nghẹt thở, đội bóng Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM đã bản lĩnh giành lấy tấm vé vào bán kết, tiếp tục hành trình chinh phục ngôi vương trong sự vỡ òa niềm vui của các CĐV có mặt tại sân cổ vũ. Đây là lần đầu tiên họ góp mặt ở vòng chung kết và đã ngay lập tức lọt vào tốp 4 đội mạnh nhất.
