Bạn đọc Thanh Niên tiếp tục giúp bệnh nhi ung thư qua loạt bài 'Con muốn sống'
Lo lắng cũng có thể ảnh hưởng đến ham muốn tình dục và có thể khiến nam giới khó duy trì sự cương cứng hơn.Quỳnh Anh Shyn khoe sắc trong bộ ảnh thời trang tết đậm chất thời trang
Reuters hôm 29.1 dẫn báo cáo của Bloomberg cho thấy các nhà nghiên cứu an ninh của Microsoft đã phát hiện vào mùa thu năm ngoái, một số cá nhân bị nghi ngờ có liên hệ với DeepSeek đã đánh cắp một lượng lớn dữ liệu của OpenAI thông qua việc sử dụng giao diện lập trình ứng dụng (API) của công ty Mỹ.API là phương thức chủ yếu để các nhà phát triển phầm mềm và kinh doanh mua dịch vụ của OpenAI.Microsoft, nhà đầu tư lớn nhất của OpenAI, đã thông báo với công ty về hoạt động đáng ngờ từ nhóm có liên hệ với DeepSeek.DeepSeek, công ty khởi nghiệp AI chi phí thấp của Trung Quốc, hôm 27.1 là nguyên nhân đằng sau đợt bán tháo cổ phiếu công nghệ khi công cụ trợ lý AI miễn phí của DeepSeek là R1 vượt qua ChatGPT của OpenAI trên cửa hàng ứng dụng Apple.Một ngày sau, ông David Sacks, người đứng đầu cơ quan quản lý AI và tiền điện tử của Nhà Trắng, đã nói với Đài Fox News rằng "có thể" DeepSeek đánh cắp quyền sở hữu trí tuệ của Mỹ.Theo ông Sacks, có bằng chứng đáng kể để nghi ngờ DeepSeek đã rút tỉa kiến thức từ các các mô hình của OpenAI.Về thông tin điều tra do Microsoft và OpenAI thực hiện, một người phát ngôn của OpenAI cáo buộc phía Trung Quốc liên tục tìm cách sao chép các mô hình AI của những công ty Mỹ hàng đầu trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, đại diện OpenAI không đề cập tên DeepSeek hoặc bất kỳ cái tên cụ thể nào khả nghi nảo khác.Trước đó, sự xuất hiện của mô hình AI R1 giá rẻ và hiệu quả đến từ DeepSeek đã buộc Tổng giám đốc OpenAI Sam Altman phải lên tiếng. Ông thừa nhận R1 là một đối thủ đáng gờm, đồng thời khẳng định OpenAI sẽ sớm tung ra những mô hình AI mạnh mẽ hơn.
Tuyển sinh ĐH: Chọn ngành ‘hot’ hay ngành ít thí sinh đăng ký?
Nếu người trẻ không biết những cách thức sau để phòng ngừa thì nhồi máu cơ tim không chỉ là nguy cơ lớn về sức khỏe mà còn đối với cuộc sống.Nhồi máu cơ tim là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, đặc biệt là ở những người có các yếu tố nguy cơ cao như bệnh lý tim mạch, tiểu đường, huyết áp cao, hoặc hút thuốc lá.Theo bác sĩ Lê Thị Huyền Trang, Phó trưởng khoa Hồi sức cấp cứu nội tim mạch, Bệnh viện Tim Tâm Đức (TP.HCM), mức độ nguy hiểm của nhồi máu cơ tim phụ thuộc vào mức độ tắc nghẽn của động mạch nuôi cơ tim và mức độ tổn thương của cơ tim. Khi phần cơ tim bị tổn thương càng lớn, hậu quả để lại càng nghiêm trọng, thậm chí có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.Ngày mới với tin tức sức khỏe mời bạn xem tiếp nội dung bài Cần chú ý những cách sau để phòng ngừa nhồi máu cơ tim trên tin tức sức khỏe Thanh Niên Online ngày mới 6.1. Bạn cũng có thể xem thêm những tin bài khác về nhồi máu cơ tim như: Bác sĩ: Bệnh nhân nhồi máu cơ tim đang trẻ hóa, chú ý các dấu hiệu sau; Nhồi máu cơ tim do tập luyện quá sức...Thời tiết trở lạnh không chỉ làm giảm khả năng miễn dịch mà còn làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe như tăng huyết áp, hen suyễn, phổi tắc nghẽn mạn tính. Người già, trẻ nhỏ là nhóm dễ bị tổn thương khi thời tiết thay đổi.Những người đang bị viêm khớp hay đau khớp cũng sẽ cảm thấy khó chịu khi trời trở lạnh. Trời lạnh sẽ khiến khớp xương của họ dễ bị viêm, đau và cứng khớp, theo chuyên trang sức khỏe Medical News Today (Anh).Để bảo vệ sức khỏe, mọi người có thể áp dụng những cách sau:Kiểm soát hen suyễn. Các chuyên gia cho biết kiểm soát hen suyễn khi mùa đông đến là điều rất quan trọng với sức khỏe đường hô hấp. Điều đầu tiên là người bệnh cần thảo luận với bác sĩ và dùng thuốc theo đúng chỉ định.Ngày mới với tin tức sức khỏe mời bạn xem tiếp nội dung bài 4 cách cần làm để bảo vệ sức khỏe khi thời tiết lạnh trên tin tức sức khỏe Thanh Niên Online ngày mới 6.1. Bạn cũng có thể xem thêm những tin bài khác về thời tiết lạnh như: Giải pháp hữu ích giúp người cao tuổi ngủ ngon hơn vào mùa đông; Bác sĩ chỉ mẹo hiệu quả để kiểm soát tăng huyết áp khi trời trở lạnh...Các mảng xơ vữa sẽ âm thầm tích tụ trên thành động mạch trong nhiều năm. Trong khoảng thời gian này, người bệnh sẽ không xuất hiện bất kỳ triệu chứng gì, theo chuyên trang sức khỏe Verywell Health (Mỹ).Mảng xơ vữa sẽ trở nên dày hơn, giảm độ đàn hồi và ngày càng cứng lại, dẫn đến tình trạng xơ cứng động mạch. Tình trạng này cũng có thể gây tổn thương động mạch và hình thành cục máu đông. Cục máu đông nếu di chuyển đến tim sẽ gây đau tim, đến não sẽ gây đột quỵ và đến phổi gây thuyên tắc phổi.Xơ vữa động mạch là một trong những nguyên nhân lớn nhất gây đau tim và đột quỵ. Vì các mảng xơ vữa sẽ làm giảm lưu thông máu trong thành động mạch, khiến lượng máu đến tim giảm đi. Hệ quả của tình trạng này là khiến nhịp tim bất thường.Ngày mới với tin tức sức khỏe mời bạn xem tiếp nội dung bài Tại sao xơ vữa động mạch được gọi là 'kẻ giết người thầm lặng'? trên tin tức sức khỏe Thanh Niên Online ngày mới 6.1. Bạn cũng có thể xem thêm những tin bài khác về đột quỵ như: Liên tiếp các ca đột quỵ sau khi tắm khuya; Phát hiện bài tập giúp người tuổi 50 phòng đột quỵ...Ngoài ra, trong ngày thứ hai 6.1 còn có nhiều tin bài sức khỏe khác như: 4 thói quen chăm sóc tóc cần phải tránh vì dễ làm tóc mỏng đi...Ngày mới với tin tức sức khỏe xin kính chúc các bạn một tuần mới nhiều sức khỏe và làm việc hiệu quả.
Chức vô địch AFF Cup 2024 sẽ mất rất nhiều ý nghĩa nếu đội tuyển Việt Nam không thể vượt qua vòng loại thứ 3 để góp mặt ở Asian Cup 2027, trong cuộc đua với Malaysia, Thái Lan trong cảnh Indonesia đã sớm đoạt vé sau khi lọt vào vòng loại thứ 3 World Cup 2026.Do vậy, ngay từ lúc này thầy trò HLV Kim Sang-sik sẽ phải lập tức quên đi dư vị chiến thắng ở AFF Cup 2024, để tập trung cho 6 trận đấu ở vòng loại Asian Cup 2027, với 5 trong số đó diễn ra trong năm 2025 này.Dự kiến, đội tuyển Việt Nam sẽ mở màn vòng loại Asian Cup 2027 bằng trận gặp Lào (25.3, 18.11), tiếp cùng với Malaysia (10.6), Nepal (9.10 và 14.10) trước khi bước vào trận quyết định cuối cùng với Malaysia trên sân nhà ngày 31.3.2026.Có thể nói năm 2025 sẽ có ý nghĩa cực kỳ quan trọng cho mục tiêu lâu dài của HLV Kim Sang-sik với nhiệm vụ đưa đội tuyển Việt Nam dự Asian Cup 2027, trước khi mơ đến World Cup 2030 như ông đã nói sau chức vô địch AFF Cup 2030.Khác với các năm trước chủ yếu đá giao hữu trước khi đá các trận chính thức vào cuối năm, đội tuyển Việt Nam sẽ có lịch thi đấu ngược lại hoàn toàn: có 4 trong 5 đợt tập trung FIFA Days sẽ đá vòng loại Asian Cup 2027.Sau 2 vòng đấu đầu tiên ở Asian Cup vào tháng 3 và 6, thầy trò HLV Kim Sang-sik sẽ có đợt tập trung FIFA Day vào tháng 9 để thi đấu giao hữu với các đối thủ đang được VFF tích cực lựa chọn một cách kỹ càng.Đó sẽ là cơ hội duy nhất để ông Kim thử nghiệm, điều chỉnh con người và lối chơi của đội tuyển Việt Nam, trước khi bước vào 3 trận tiếp theo ở vòng loại Asian Cup 2027 vào tháng 9 và 11 năm 2025.Với lịch thi đấu hiện tại, có thể khẳng định HLV Kim Sang-sik sẽ không thể chậm rãi ở các trận giao hữu như năm 2024, ngược lại phải bắt tay vào việc, rà soát V-League 2024 - 2025 để chọn ra con người bổ sung cho đội tuyển Việt Nam ngay từ tháng 3.Đó sẽ là trận đấu quan trọng, mục tiêu không chỉ mở màn vòng loại Asian Cup 2027 bằng chiến thắng trước Lào trên sân nhà, mà còn để xác định điểm rơi tốt nhất ở trận làm khách tại Bukit Jalil của Malaysia vào tháng 6.
Giải bóng rổ VBA 2023: Danang Dragons đánh rơi chiến thắng trước Cantho Catfish
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
