9 món du khách phải thử ở Hội An
Tương tự nhiều làng cổ khác của vùng chiêm trũng Bắc bộ, làng Nôm thuộc Đại Đồng, Hưng Yên vẫn còn đó những nét đẹp cổ kính, trầm mặc, từ đình làng, ao làng, đường làng, cùng 19 nhà thờ họ biểu trưng cho con dân làng Nôm. Ở đời thường, nhắc đến Nôm là gợi ngay về nghề đặc thù của làng, ấy là buôn đồng nát. Cái nghề ấy "lẻn" cả vào thơ vè, định danh cụ thể về làng rằng: "Đồng nát thì về cầu Nôm".Ngược dòng lịch sử, tìm hiểu chuyện hình thành làng Nôm thông qua cụm di tích đình làng còn lưu lại mới biết thành hoàng làng Nôm chính là thánh Tam Giang - vị anh hùng dân tộc vẻ vang chống ngoại xâm chẳng liên quan gì đến nghề đồng nát. Ở vùng chiêm trũng Bắc bộ, thánh Tam Giang có hai hóa thân là thiên thần và nhân thần. Ở góc độ thiên thần, đây là vị thần chuyên bảo hộ vùng sông nước. Còn ở nhân thần, thánh Tam Giang là vị tướng oai dũng chống giặc ngoại xâm, sau khi hy sinh vì nước, ông được người dân tôn thờ. Thống kê có đến gần 400 đình, đền, nghè ở các làng cổ phía bắc thờ thánh Tam Giang.Trong cụm di tích đình Tam Giang ở làng Nôm, ngoài kiến trúc cổ kính của đình làng, mái ngói, cầu đá… còn nổi bật một cây đa cổ thụ. Các cụ cao niên kể rằng đấy là nơi khi xưa thánh Tam Giang và quân sĩ buộc ngựa, chiêu binh phục vụ kháng chiến chống giặc. Việc chiêu mộ binh sĩ khắp nơi, mỗi người mang mỗi họ khác nhau, khi đất nước yên bình, nhiều người trong số đó ở lại, thành cư dân làng Nôm. Nguyên cớ có đến 19 dòng họ khác nhau ở đây là vì vậy.Cũng từ câu chuyện chiêu quân của đức thánh Tam Giang, bánh tày ra đời. Với chiều dài gần 40 cm, khẩu chỉ bằng 3 ngón tay chụm lại, cầm rất vừa tay, mỗi chiếc bánh đủ cho một người bình thường ăn no. Việc người làng Nôm phát minh ra bánh tày chính là để phục vụ nhu cầu lương binh cho quân sĩ, vừa đủ dưỡng chất vừa đáp ứng tính tiện dụng, dễ dàng vận chuyển, lưu trữ thời gian dài. Nhờ vậy, bánh tày là dạng lương thực để binh sĩ bồi bổ trong những chiến trận ác liệt hoặc những cuộc hành quân xa.Tên gọi bánh tày, khi tìm hiểu ra, cũng mang lại nhiều thuyết giải thú vị. Liệu chiếc bánh có liên quan gì đến dân tộc Tày hay không? Nếu nhìn lại danh sách các dòng họ đang hiện hữu ở làng Nôm và những họ phổ biến của người Tày như Đỗ, Lê, Tạ… có thể thấy có sự tương đồng. Biết đâu trong quá trình chiêu quân, các tráng sĩ người Tày cũng tham gia công cuộc vệ quốc, gia nhập binh đoàn thánh Tam Giang và mang thứ bánh lá đặc trưng của dân tộc mình vào đời sống quân ngũ?Một lý giải khác liên quan đến bánh tày bắt nguồn từ chiều dài chiếc bánh. Nếu đo trung bình độ dài một chiếc bánh tày sẽ tương đương chiều dài cẳng tay với điểm đầu là lòng bàn tay và điểm cuối là cùi chỏ. Trong phương ngữ vùng Bắc bộ, đặc biệt là cư dân Hà Tây, chữ "tay" khi phát âm sẽ được nhấn thêm dấu huyền để thành "tày". Trong quá trình tập hợp binh về làng Nôm, có thể trong số ấy có những người lính đến từ vùng Hà Tây, việc biến âm trong phương ngữ khiến chiếc bánh tay khi xướng âm biến thành bánh tày là vậy.Trở lại với thời bình, bánh tày làng Nôm chỉ được làm vào dịp tết hoặc những sự kiện thực sự trọng đại. Cấu tạo một chiếc bánh rất đơn giản chỉ với đậu xanh đánh (đậu xanh lột vỏ, luộc chín, xào đường theo tỷ lệ 1:1) và mỡ thăn lợn cắt thỏi dài. Hai thứ này dùng làm nhân, còn lớp vỏ bánh là gạo nếp bao quanh, áo là lá dong. Bánh tày, ngoại hình giản đơn chỉ có thế. Nhưng khi ăn, bánh tày thực sự gây ấn tượng bởi sự cân bằng hài hòa giữa các nguyên liệu, hương vị. Ngọt bùi của đậu, béo ngậy của mỡ, dẻo thơm của nếp…, tất cả hòa quyện theo từng miếng cắn rất vừa nhờ kích thước khác lạ với các dòng bánh lá hiện hữu.Là đặc sản làng Nôm, ai ăn cũng khen ngon nhưng để tìm người làm ra bánh tày hôm nay lại là chuyện nan giải khi cả làng chỉ còn lại cụ Tạ Đình Hùng hằng năm vẫn gói bánh tày mùa tết đến. Tham gia cùng cụ Hùng trong một chuyến gói bánh tày, được nghe giải thích và chứng kiến các công đoạn làm bánh, mới thấy đằng sau vẻ giản đơn của chiếc bánh con con là vô số công đoạn phức tạp. Đầu tiên là phân chia tỷ lệ nguyên liệu, để ra một mẻ 100 chiếc bánh cần 10 kg gạo nếp cái hoa vàng vụ mới, 10 kg đường trắng, 10 kg đậu xanh không vỏ, 10 kg mỡ thăn. Phần chuẩn bị nguyên liệu chỉ có khoản đậu xanh đánh là nhọc sức vì phải luộc cho đậu nhừ, đánh nhuyễn không còn thấy dáng hạt rồi trộn đường đảo đều. Cái vất vả là khi đậu quết cùng đường, đảo tay không đều và nhanh sẽ làm đường chảy gây cháy khét, mẻ nhân ấy coi như hỏng. Đậu đảo đến chín nhừ, vàng ươm là hoàn thiện.So sánh làm bánh tày và bánh chưng, cụ Tạ Đình Hùng bảo: "Làm bánh tày vất hơn bánh chưng nhiều, bánh chưng có khuôn, một bánh tôi làm chậm nhất chỉ 2 phút, gói được một bánh tày bằng gói 3 - 4 cái bánh chưng". Đem câu chuyện làm bánh tày hỏi các nhà bán bánh lá ở chợ Nôm, ai cũng lắc đầu: "Không làm đâu, nhọc công lắm chú ạ". Cái sự nhọc ấy, hóa ra chẳng phải khó ở khâu chuẩn bị nguyên liệu mà ở kỹ thuật gói. Chứng kiến cụ Hùng tay thoăn thoắt từng thao tác xếp lá dong, rải 100 gram nếp cho một cái bánh, đặt phần nhân bánh lên lớp nếp, đoạn lấy tay túm hai mép lá kéo lên cao, giật xóc nhẹ, cuộn lại thật nhanh và đều, rồi thắt dây là xong một cái bánh tày. Độ khó khi làm bánh chính là ở cú giật "kinh điển" ấy. Cụ Hùng biết gói bánh tày từ năm 10 tuổi, đến nay đã hơn 70 năm tuổi nghề và cú giật điệu nghệ ấy vừa đủ lực để lớp gạo mỏng te bám đều quanh lõi nhân. Tôi làm thử mấy chiếc bánh cùng cụ nhưng cứ đến công đoạn cuối cùng với thao tác giật là gạo bay đằng gạo, nhân rời đằng nhân, không thể nào căn đều cho được.Mỗi lần chuẩn bị cho một mẻ bánh 100 cái, mất 2 ngày trời, dù tuổi cao, sức yếu, nhưng cụ Tạ Đình Hùng vẫn cố gắng làm, bởi: "Lệ làng xưa mỗi khi bày cỗ tết hoặc cúng đình, phải có giò cây, bánh tày, chả hoa, đều là các thứ người làng tôi tự làm cả, có năm cầu kỳ hơn thì thêm món cá kho ủ trấu. Giờ các món ấy thất truyền hết, còn lại mỗi bánh tày. Gói bánh mệt người lắm nhưng con cháu ở xa chúng nó cứ bảo gói để lễ thánh và mang làm quà đặc sản làng Nôm. Mấy năm nay chúng nó đem bánh tày làm quà biếu tết, ai ăn cũng khen, chiều các cháu nên cố làm".Nhờ kích thước nhỏ, gói đều tay, cộng thêm 5 giờ luộc ngập sôi trong nước, bánh tày khi hoàn thiện ngon dẻo rền ngậy đến lạ kỳ, ăn no vẫn không ngán. Đem cắt lát miếng bánh do cụ Hùng làm, thấy rõ các lớp vỏ, nhân, mỡ phân bố đều tăm tắp, mắt nhìn đã thấy thèm. Ăn bánh của cụ Hùng thật ngon, nhưng cũng có chút bâng khuâng, bởi rằng món bánh tày trứ danh của làng Nôm đang thiếu người kế tục. Trong nhiều mâm cỗ dâng lễ thánh ngày xuân của người làng, bóng dáng bánh tày đang dần được thay bằng những cao lương mỹ vị hợp thời hơn. Lo rằng một ngày không xa, món bánh tày làng Nôm chỉ còn tồn tại trong hoài niệm và chuyện kể.Tôi sẽ du xuân dọc đất nước Việt Nam
Chiều 20.3, liên Bộ Công thương - Tài chính đã công bố thông tin điều hành giá xăng dầu áp dụng từ 15 giờ cùng ngày. Trong kỳ này, giá xăng dầu có diễn biến tăng, giảm trái chiều.Theo Bộ Công thương, thị trường xăng dầu thế giới kỳ điều hành từ ngày 13.3 - 19.3 chịu ảnh hưởng của các yếu tố chủ yếu như: dự trữ sản phẩm xăng dầu của Mỹ giảm, căng thẳng gia tăng trở lại ở khu vực Trung Đông, sự bất ổn trong chính sách thuế của Mỹ đối với hàng hóa của các nước khác... Các yếu tố nêu trên khiến giá xăng dầu thế giới trong những ngày vừa qua có biến động lên xuống tùy từng mặt hàng.Cụ thể, bình quân giá thành phẩm xăng dầu thế giới giữa kỳ điều hành giá ngày 13.3 và kỳ điều hành ngày 20.3 là: 79,334 USD/thùng xăng RON 92 dùng để pha chế xăng E5RON 92, tăng 2,194 USD/thùng, tương đương tăng 2,84%. Xăng RON 95 là 80,754 USD/thùng, tăng 2,162 USD/thùng, tương đương tăng 2,75%.Giá dầu hỏa là 84,206 USD/thùng, tăng 0,024 USD/thùng, tương đương tăng 0,03%. Giá dầu diesel là 84,136 USD/thùng, giảm 0,168 USD/thùng, tương đương giảm 0,20%. Giá dầu mazut là 462,612 USD/tấn, giảm 2,180 USD/tấn, tương đương giảm 0,47%.Trong kỳ điều hành này, liên Bộ Công thương - Tài chính quyết định không trích lập, không chi sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu đối với tất cả các mặt hàng xăng dầu.Theo đó, giá bán các mặt hàng xăng dầu tiêu dùng phổ biến trên thị trường đối với xăng E5RON 92 áp dụng từ 15 giờ cùng ngày không cao hơn 19.695 đồng/lít, tăng 414 đồng/lít so với giá cơ sở hiện hành và thấp hơn xăng RON 95 là 392 đồng/lít. Giá xăng RON 95 không cao hơn 20.087 đồng/lít, tăng 438 đồng/lít so với giá cơ sở hiện hành.Giá dầu diesel không cao hơn 17.893 đồng/lít, giảm 5 đồng/lít so với giá cơ sở hiện hành. Giá dầu hỏa không cao hơn 18.118 đồng/lít, tăng 28 đồng/lít so với giá cơ sở hiện hành. Giá dầu mazut không cao hơn 16.955 đồng/kg, giảm 40 đồng/kg so với giá cơ sở hiện hành.Trước đó, ngày 13.3, Bộ Công thương đã ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BCT về việc sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số quy định tại các thông tư quy định về kinh doanh xăng dầu để phù hợp với thực tiễn quản lý và hoạt động kinh doanh xăng dầu tại Việt Nam.Trong thông tư này, Bộ Công thương đã bổ sung quy định về cơ chế điều hành giá xăng dầu. Trên cơ sở số liệu về các yếu tố cấu thành giá cơ sở xăng dầu theo quy định và ý kiến tham gia điều hành giá xăng dầu của Bộ Tài chính bằng văn bản, Bộ Công thương công bố giá cơ sở và giá bán xăng dầu.Thông tư 18/2025/TT-BCT cũng bãi bỏ quy định về Tổ liên ngành điều hành giá xăng dầu quy định tại Thông tư liên tịch số 39/2014/TTLT-BCT-BTC quy định về phương pháp tính giá cơ sở; cơ chế hình thành, quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn giá và điều hành giá xăng dầu theo quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 3.9.2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu.
Bùng nổ ca bệnh nhiễm giun lây từ thú cưng: Người nuôi cần làm gì?
Thuyền đi đâu, về đâu
Trên website và trang Facebook chính thức, cả Hội đồng Anh và IDP Việt Nam cho biết từ sau ngày 29.3, tất cả các kỳ thi IELTS ở Việt Nam sẽ được tổ chức dưới hình thức thi trên máy tính. Đồng nghĩa, hai đơn vị sẽ dừng thi IELTS trên giấy. "Hai hình thức thi IELTS trên giấy và trên máy tính đều có sự tương đồng về định dạng bài thi, câu hỏi và cách thức chấm điểm", Hội đồng Anh và IDP nhấn mạnh.Thông tin đến Thanh Niên, đại diện Hội đồng Anh, IDP tại Việt Nam cho biết với những trường hợp đăng ký thi giấy sau ngày 29.3, trung tâm khảo thí sẽ liên hệ tới thí sinh để thông báo các phương án thay thế, gồm chuyển đổi miễn phí sang hình thức thi IELTS trên máy tính; chuyển đổi miễn phí sang một ngày thi IELTS trên giấy trước hoặc trong ngày 29.3; hoặc nhận hoàn trả toàn bộ lệ phí thi.Cũng theo thông cáo từ Hội đồng Anh và IDP tại Việt Nam, việc dừng tổ chức thi IELTS trên giấy nhằm mục đích mang lại trải nghiệm thi nhanh chóng, hiệu quả và tiện lợi hơn cho thí sinh trong khi vẫn duy trì chất lượng, độ tin cậy toàn cầu của kỳ thi IELTS. Hai đơn vị này cho biết thêm khi thi IELTS trên máy tính, thí sinh có thể nhận kết quả trong khoảng 2 ngày cùng nhiều tiện ích khác.Trên trang chủ, Hội đồng Anh và IDP cho biết thêm sau 29.3, chỉ có hai trường hợp thí sinh có thể tiếp tục thi IELTS trên giấy. Thứ nhất là thí sinh cần hỗ trợ đặc biệt. Và thứ hai là kỳ thi IELTS trên giấy có thể được tổ chức trong một số trường hợp hạn chế ở các tổ chức giáo dục, các trường ĐH, các trường học bao gồm trường liên cấp, học viện và trung tâm đào tạo tiếng Anh trực thuộc các đơn vị này.Trước đó, như Thanh Niên đã đưa tin, các đơn vị đồng tổ chức thi IELTS ở Malaysia và Thái Lan cũng đã dừng thi IELTS trên giấy ở quy mô toàn quốc hoặc chỉ với một số đối tượng nhất định từ tháng 3.2024. Trả lời Thanh Niên thời điểm đó, người đại diện phát ngôn của IDP IELTS cho biết những thay đổi trên được thực hiện để nâng cao, đảm bảo hiệu quả hoạt động và quản lý bài thi "phù hợp với hoàn cảnh ở các quốc gia này".Trước đó, từ đầu tháng 8.2023, các đơn vị đồng tổ chức thi IELTS tại một quốc gia châu Á khác là Iran cũng tạm dừng thi trên giấy, chỉ cho phép đăng ký thi trên máy tính. Một số thí sinh được thông báo rằng quyết định đình chỉ thi này xuất phát từ lo ngại xảy ra gian lận tại các trung tâm khảo thí. Truyền thông quốc tế mới đây cũng đưa tin về nghi vấn nhiều trường hợp đề IELTS bị rò rỉ trước khi thi, sẵn luôn cả đáp án tại Pakistan."Việc hủy thi IELTS trên giấy là một động thái tất yếu và sẽ mang lại nhiều lợi ích cho thí sinh. Điểm bất lợi duy nhất là các bạn sẽ mất thêm thời gian để làm quen với hình thức thi trên máy tính. Và theo tôi, Việt Nam sẽ sớm nối tiếp xu hướng này, có thể vào khoảng cuối năm 2024 hoặc trong năm 2025", thầy Đinh Quang Tùng, Giám đốc học thuật YSchool, từng dự đoán.Theo thầy Tùng, lợi ích của việc thi trên máy tính là loại bỏ vấn nạn mua đề thi IELTS "thật" trước ngày thi, bởi mỗi thí sinh sẽ được "đổ xúc xắc" ngẫu nhiên một đề, không ai giống ai và không thể nào học thuộc. Việc thi trên máy tính còn giảm thiểu sử dụng giấy và cho kết quả sớm hơn, thời gian thi cũng linh hoạt hơn so với thi trên giấy, thầy Tùng nói thêm.IELTS (International English Language Testing System) là hệ thống kiểm tra tiếng Anh quốc tế được công nhận rộng rãi bởi hàng ngàn trường ĐH, chính phủ và doanh nghiệp trên toàn cầu. Kỳ thi ra đời từ năm 1989, hiện được đồng sở hữu bởi IDP, Hội đồng Anh và Hội đồng Khảo thí và Nhà xuất bản ĐH Cambridge (Anh). Theo thống kê từ các đơn vị tổ chức thi, hằng năm có trên 2 triệu thí sinh dự thi IELTS trên toàn cầu.Hiện, IELTS được hơn 100 cơ sở giáo dục ĐH tại Việt Nam chấp nhận chuyển đổi kết quả thi sang điểm môn tiếng Anh để tuyển sinh. Bộ GD-ĐT cũng cho phép thí sinh đạt từ 4.0 IELTS trở lên được miễn thi tốt nghiệp THPT môn ngoại ngữ. Trong năm 2022 cả IDP và Hội đồng Anh tại Việt Nam đã cấp được 124.567 chứng chỉ IELTS.
Vốn hóa thị trường Microsoft lần đầu vượt mốc 3.000 tỉ USD
Nhiều kẻ lại mạo danh cơ quan thuế để lừa đảo. Trong thời gian quyết toán thuế vừa qua, tại văn phòng cục thuế, cũng như các chi cục thuế đã tiếp nhận nhiều thông tin phản ánh của người dân về hành vi, thủ đoạn của nhiều đối tượng mạo danh cơ quan thuế, công chức thuế để lừa đảo như: Gọi điện thoại tự xưng là công chức của cục thuế, chi cục thuế đề nghị người nộp thuế mang căn cước công dân, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép kinh doanh... đến cơ quan thuế để được gia hạn các loại thuế, làm thủ tục miễn, giảm, hưởng ưu đãi về thuế. Thủ đoạn chính của các đối tượng là giả mạo gọi điện thoại, nhắn tin, kết bạn Zalo, cung cấp đường link và hướng dẫn người quyết toán thuế, hướng dẫn cài đặt các phần mềm giả mạo ứng dụng của cơ quan thuế, nhằm lấy cắp thông tin cá nhân, thông tin tài khoản ngân hàng với mục đích chiếm đoạt tài sản.
