Dở khóc, dở cười với bán vàng chốt lời nhưng hụt lãi
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Mắc bệnh lạ, cô gái có ngoại hình giống như bà lão
Anh N.Q.D (27 tuổi, làm nhân viên tư vấn bất động sản), mỗi lần gặp khách hàng, anh lại đối mặt với ánh mắt nghi ngờ. Mặt anh luôn đỏ ửng, giống như vừa uống rượu bia. Mới đây, trong một buổi gặp gỡ để ký hợp đồng, khách hàng nghi ngờ anh D. uống bia rượu nên đã quyết định không ký hợp đồng. Cảm giác bị từ chối vì một điều không thể kiểm soát khiến anh D. rất buồn.Anh D. đã tìm nhiều cách để điều trị tình trạng giãn mao mạch của mình, như uống thuốc, bôi thuốc nhưng không mang lại hiệu quả như mong muốn. Để che đi phần nào da mặt đỏ, anh D. chọn thoa các loại kem chống nắng, kem nền nhưng điều này ít nhiều khiến anh bị trêu chọc về giới tính, đồng thời da mặt thường xuyên nổi mụn trứng cá, sưng viêm.Anh D. tìm đến Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP.HCM để điều trị. Tại đây, anh được các bác sĩ tư vấn, điều trị bằng công nghệ laser mạch máu.Theo tiến sĩ - bác sĩ Đặng Thị Ngọc Bích, Trưởng chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ da, giãn mao mạch xảy ra khi các mạch máu ngay phía dưới da bị giãn và nổi đỏ lên bề mặt da, thường có màu đỏ, xanh. Tình trạng này thường xuất hiện ở một số vùng da mỏng ở mặt, đùi, chân khiến người bệnh cảm giác nóng, đỏ châm chích do hồng cầu thoát ra khỏi mạch máu.Giãn mao mạch có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác khau, như do thời tiết thay đổi, thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, tiếp xúc với hóa chất, sử dụng rượu bia. Giãn mao mạch cũng có thể đến từ yếu tố di truyền. Bên cạnh đó, một số người mắc phải hội chứng mặt đỏ, mao mạch bị giãn rộng, dẫn đến da bị ửng đỏ thường xuyên như tình trạng của anh D.Cũng theo bác sĩ Bích, mặt đỏ do giãn mao mạch bị nhiều người hiểu lầm say rượu là điều dễ hiểu. Bởi khi sử dụng rượu, bia, chất cồn sẽ tác động vào hệ thần kinh tự động gây ra hiện tượng co hoặc giãn mạch (đa số là giãn mạch), nếu giãn mạch thì các tế bào ở thành mạch hở ra, các chất trong lòng mạch di chuyển ra da làm da chuyển sang màu đỏ và nóng.Một số ít người sẽ gặp tình trạng co mao mạch, dẫn đến tình trạng thiếu chất cung cấp khiến da xanh và lạnh. Các tình trạng co, giãn mao mạch khi uống rượu bia sẽ tự động khỏi sau một thời gian tùy mỗi người.“Hiện có một số cách điều trị giãn mao mạch như bôi thuốc, chích xơ tĩnh mạch, liệu pháp ánh sáng IPL, công nghệ laser mạch máu. Trong đó công nghệ laser mạch máu được đánh giá mang lại hiệu quả cao so các phương pháp còn lại”, bác sĩ Bích cho biết.Sau 2 lần điều trị cách nhau 3 tuần bằng laser 4D với bước sóng 1064 nm xung dài, tác động vào sâu các lớp biểu bì, chạm đến thành các mạch máu, làm co thành mạch, hiện anh D. đã giảm đỏ mặt khoảng 50-60%. “Lâu rồi tôi mới cảm thấy tự tin, thoải mái gặp gỡ, trao đổi với khách hàng”, anh D. chia sẻ.Bác sĩ Bích cho biết, thông thường, với bệnh nhân điều trị giãn mao mạch chỉ cần thực hiện 3 liệu trình laser mạch máu. Mỗi lần cách nhau 3 tuần đã cải thiện đáng kể tình trạng giãn mạch, màu da trở về gần như bình thường. Sau điều trị, cần có một thời gian theo dõi để xem tình trạng giãn mao mạch có tái phát hay không đưa ra giải pháp tiếp theo.
Vì sao HP là nhà sản xuất laptop sáng tạo nhất năm 2023?
Liên quan đến vụ tài xế ô tô bị hành hung ở bến phà Cồn Nhất (TT.Giao Thủy, H.Giao Thủy) ngày 1.2 (tức mùng 4 tết Nguyên đán Ất Tỵ), chiều 2.2, trao đổi với Thanh Niên, một lãnh đạo Công an H.Giao Thủy cho biết, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an H.Giao Thủy đã ra lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp đối với 2 đối tượng.2 người bị tạm giữ là Phạm Văn Tuyên (43 tuổi, trú xã Hòa Bình, H.Giao Thủy) và Phạm Văn Tuân (em trai Tuyên).Theo lãnh đạo Công an H.Giao Thủy, mặc dù chưa nhận được đơn trình báo của người dân, nhưng ngay sau khi nhận được thông tin, công an huyện đã cử cán bộ nắm bắt tình hình, xác minh, điều tra xử lý theo quy định.Trong khi đó, nam tài xế bị hành hung do bị đau ở nhiều nơi nên gia đình đã đưa đi kiểm tra tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình. Các bác sĩ đã kiểm tra vết thương và chiếu chụp, hiện vẫn chưa có kết quả.Trước đó, trao đổi với Thanh Niên, chị L.T.D (28 tuổi, em gái nam tài xế bị hành hung) cho biết, khoảng 14 giờ 15 ngày 1.2, ô tô của gia đình chị đang xếp hàng chờ qua phà Cồn Nhất để sang Thái Bình thì bị một xe ô tô Camry màu đen chen lên trước.Thấy vậy, tài xế V.Đ.T (anh chị D.) đã dịch xe sang để chặn lại và nhắc nhở tài xế xe Camry về việc cần tuân thủ việc xếp hàng."Khi bị nhắc nhở, nhóm người trong xe Camry lớn tiếng chửi bới, gọi thêm người khác đến, lao vào hành hung anh trai tôi khiến anh bị chảy máu miệng. Đến tối cùng ngày, anh tôi bị choáng và chóng mặt", chị D. nói.Theo chị D., thời điểm xảy ra vụ việc, ngoài anh T., trên xe còn có 2 phụ nữ cùng nhiều trẻ nhỏ. Tài xế và nhóm hành hung không có mâu thuẫn từ trước.
Rắn lâu nay là loài động vật gây tò mò. Dù nổi tiếng là loài săn mồi đáng sợ, nhiều người có thể không biết rằng rắn cũng có nỗi sợ riêng. Trong khi con người có thể thấy rắn đáng sợ, thì loài bò sát này lại sợ một số loài động vật nhất định hơn là sợ chúng ta. Sau đây là một số động vật có thể khiến rắn sợ hãi, theo trang MSM.Chó, đặc biệt là những loài có bản năng săn mồi, có thể gây ra mối đe dọa cho rắn. Mũi thính và bản tính bảo vệ của chúng thường dẫn đến các cuộc đối đầu với rắn. Dù chó cưng không phải là động vật săn mồi tự nhiên, nhưng sự tò mò và xu hướng điều tra của chúng có thể làm rắn mất cảnh giác.Loài rắnCó thể mọi người sẽ ngạc nhiên khi biết rằng bản thân loài rắn có thể là kẻ thù tồi tệ nhất của chính loài này. Những con rắn lớn hơn thường săn những con rắn nhỏ hơn hoặc yếu hơn, có hành vi ăn thịt đồng loại. Sự cạnh tranh nội bộ này trong cộng đồng rắn tạo ra thêm một lớp sợ hãi khác.Một số loài gặm nhấm lớn được biết đến rất hung hăng trong phòng thủ đối với rắn. Hàm răng sắc nhọn và thói quen đào hang của loài gặm nhấm lớn đôi khi có thể dẫn đến những cuộc đối đầu dữ dội với rắn. Lợn rừng có thể không phải là loài động vật đầu tiên xuất hiện trong đầu khi nghĩ đến đối thủ của rắn, nhưng loài động vật ăn tạp này thường ăn rắn như một phần trong chế độ ăn uống đa dạng của chúng. Lớp da cứng của lợn rừng bảo vệ chúng khỏi bị rắn cắn, khiến chúng trở thành một mối đe dọa đáng gờm khác đối với rắn.Nhiều loài chim săn mồi, như diều hâu và đại bàng, là những động vật săn rắn chuyên nghiệp. Thị lực tinh tường và móng vuốt khỏe cho phép chúng lao xuống và bắt rắn một cách chính xác. Mối đe dọa trên không này buộc rắn phải luôn cảnh giác và thường tìm nơi trú ẩn từ bầu trời.Cầy mangut là loài săn rắn nổi tiếng, và bản tính không sợ hãi của chúng khi tấn công ngay cả những con rắn độc nhất là điều huyền thoại. Những loài động vật có vú nhanh nhẹn này được trang bị tốc độ và phản ứng miễn dịch mạnh mẽ với nọc rắn, khiến chúng trở thành đối thủ đáng gờm.Để hiểu lý do rắn sợ một số loài động vật nhất định, điều cần thiết trước tiên là phải hiểu hành vi của rắn. Rắn thường sống đơn độc và bí ẩn, dựa vào ngụy trang và ẩn núp để tránh kẻ săn mồi. Phản ứng sợ hãi của chúng được kích hoạt bởi bản năng, được mài giũa qua hàng triệu năm tiến hóa, theo MSM.
Ưu, nhược điểm VinFast VF 7: Có như kỳ vọng?
Người hâm mộ và các nghệ sĩ đồng nghiệp vẫn đang bàng hoàng khi hay tin NSƯT Quý Bình qua đời. Nhiều người nổi tiếng, nghệ sĩ gạo cội đã chia sẻ cảm xúc về sự ra đi của người nghệ sĩ tài hoa.Liên quan đến vụ việc quảng cáo thổi phồng sự thật đang được dư luận quan tâm, hoa hậu Thùy Tiên đã có bài xin lỗi công khai trên trang cá nhân. Cũng liên quan đến vấn đề này, Sở Y tế TP.HCM đã vào cuộc xử lý.Trong lúc búp bê Baby three đang lên ngôi, được người dân săn đón và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt thì đột nhiên sản phẩm này lại gặp phải làn sóng tẩy chay. Chuyện gì đã xảy ra với Baby three?Hàm cá mập, một trong những địa điểm quen thuộc của người dân TP.Hà Nội sắp bị phá dỡ. Nhiều người vừa ủng hộ, vừa cảm thấy nuối tiếc với địa danh thân thuộc này.Xu Hướng 24 là chương trình trực tiếp bàn luận về kinh tế, xã hội, được phát trực tiếp từ thứ hai đến thứ sáu hàng tuần trên các nền tảng Báo Thanh Niên.
