Nhóm thiện nguyện Trường Sa chăm lo cho đồng bào biên giới Quảng Trị
Viết trên Telegram, Chủ tịch Ủy ban các vấn đề đối ngoại của Hội đồng Liên bang Nga cho hay lực lượng nước này đang trên đà tiến ở Ukraine, nên tình hình sẽ khác về phía Nga, Reuters đưa tin hôm nay 12.3."Bất kỳ thỏa thuận nào, cùng với mọi khía cạnh về nhu cầu thỏa hiệp, phải dựa trên điều khoản của chúng tôi chứ không do người Mỹ (quyết định). Và không phải nói quá, nhưng cần hiểu rằng các thỏa thuận thực sự vẫn đang được viết ra trên tiền tuyến", theo ông Kosachev.Hôm 11.3, phái đoàn Mỹ và Ukraine đã đàm phán ở Jeddah (Ả Rập Xê Út). Cuộc họp kéo dài khoảng 9 giờ rưỡi. Sau khi kết thúc, tuyên bố chung được đăng trên website của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, theo đó nêu rõ chính quyền Kyiv sẵn sàng chấp nhận đề xuất của Mỹ ngừng bắn trong 30 ngày, và Washington sẽ lập tức nối lại viện trợ quân sự cũng như chia sẻ tình báo với Ukraine.Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock cho rằng cuộc đối thoại giữa Mỹ và Ukraine ở Ả Rập Xê Út có thể trở thành "bước ngoặt" dẫn đến hòa bình cho Ukraine.Sau cuộc họp Mỹ-Ukraine, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho hay nhiều khả năng sẽ điện đàm với người đồng cấp Nga Vladimir Putin trong tuần này. Chủ nhân Nhà Trắng bày tỏ hy vọng Moscow sẽ đồng ý đề xuất ngừng bắn trong 30 ngày với Ukraine.Trong cuộc họp báo được Đài Fox News tiếp sóng hôm 12.3, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói rằng Tổng thống Trump đã "đặt ông Zelensky vào đúng vị trí của mình" và nhấn mạnh Washington nghiêm túc về thỏa thuận hòa bình lâu dài ở Ukraine.Thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại với đất khác
Lợi thế sân nhà tiếp thêm động lực cho các cầu thủ Thang Long Warriors tiếp đón nhà đương kim vô địch Saigon Heat ở trận bán kết lượt đi VBA 2023. Nhờ đó đội chủ nhà tạo được thế trận cân bằng trước đối thủ vốn có sự trở lại quan trọng của tay ném Võ Kim Bản. Trước khi hiệp 1 khép lại, Trương Hoàng Trung có cú ném 3 điểm chuẩn xác, giúp CLB Thang Long Warriors dẫn trước 20-18.
Lãnh đạo đối lập vừa bị bắt là ai mà Ukraine đề nghị Nga đổi tù binh?
Sáng 11.2, ông Nguyễn Phú Quốc, Phó giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Trị, cho biết đã có kết quả mẫu xét nghiệm đàn trâu thả rông chết hàng loạt phát hiện tại H.Triệu Phong, do người dân ở H.Đakrông chăn thả theo phương pháp thả rông trong rừng.Trong ngày hôm qua 10.2, người dân tại H.Đakrông tiếp tục phát hiện có thêm 4 con trâu bị chết. Như vậy, tính đến thời điểm hiện tại, địa bàn H.Đakrông, địa phương ghi nhận có 34 con trâu, bò chết với các biểu hiện sình bụng, nhe răng... Sau khi lấy mẫu trâu chết để xét nghiệm, Chi cục Thú y Vùng 3 kết luận một số mẫu có vi khuẩn gây bệnh tụ huyết trùng. Ngoài ra, có mẫu chứa ký sinh trùng Babesia, gây bệnh lê dạng trùng.Từ kết quả xét nghiệm, Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Trị tiếp tục chỉ đạo Chi cục Chăn nuôi và thú y phối hợp UBND các huyện Triệu Phong, Đakrông triển khai biện pháp phòng chống dịch và khẩn trương tổ chức tiêm vắc xin tụ huyết trùng cho trâu.“Trong ngày hôm qua 10.2, chúng tôi đã đến khu vực có dịch, trực tiếp chỉ đạo công tác phòng chống dịch để ngăn dịch bệnh tiếp tục gây hại đàn trâu, bò”, ông Quốc nói.Trước đó, như Thanh Niên đã thông tin, người dân địa phương phát hiện hàng chục con trâu chết bất thường, nằm rải rác ở khu vực rừng tràm, rừng cao su thuộc thôn Kiên Phước (xã Triệu Ái, H.Triệu Phong). Số trâu này đều do người dân ở xã Ba Lòng (H.Đakrông) nuôi theo phương pháp thả rông.Tại hiện trường, các con trâu chết đều bị chướng hơi, mùi hôi nồng nặc. Cơ quan chức năng từng nhận định những con trâu này chết trong quãng thời gian từ ngày 30.1, do mắc bệnh tụ huyết trùng cấp tính.
Các khảo sát cho thấy khoảng 20 đến 30% dân số thế giới mắc gan nhiễm mỡ không do rượu bia. Nguyên nhân chủ yếu là do thừa cân, béo phì, tiểu đường loại 2, lối sống ít vận động và cholesterol cao, theo chuyên trang sức khỏe Verywell Health (Mỹ).Những dấu hiệu cảnh báo gan nhiễm mỡ sau mọi người có thể kiểm tra tại nhà.Mỡ tích tụ nhiều quanh bụng là dấu hiệu đầu tiên cần nhắc đến của gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, mỡ tích tụ ở bụng cũng có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ cao hơn người tích tụ mỡ ở hông và vai. Các chuyên gia cảnh báo những người có chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 27 cần cảnh giác với các dấu hiệu của gan nhiễm mỡ.Trạng thái cơ thể mệt mỏi, uể oải liên tục có thể là dấu hiệu cảnh báo gan nhiễm mỡ. Khác với mệt mỏi thông thường, gan nhiễm mỡ sẽ khiến người bệnh bị mệt mỏi kéo dài và không thuyên giảm ngay cả khi đã nghỉ ngơi.Cảm giác đau, khó chịu ở vùng hạ sườn phải là dấu hiệu khác của viêm gan vì đây là vị trí của gan. Người mắc cần đến khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.Một dấu hiệu nữa của gan nhiễm mỡ là buồn nôn, chán ăn. Triệu chứng này thể hiện đặc biệt rõ khi gan nhiễm mỡ đến giai đoạn tiến triển. Khi đó, người bệnh sẽ đối diện với tình trạng viêm gan, rối loạn chức năng gan, mệt mỏi và sụt cân không rõ nguyên nhân.Hiện chưa có thuốc đặc trị gan nhiễm mỡ. Điều chỉnh lối sống là phương pháp quan trọng nhất để kiểm soát và đảo ngược bệnh. Nguyên tắc điều trị gan nhiễm mỡ là tập trung vào giảm lượng mỡ tích tụ trong gan, kiểm soát các bệnh lý liên quan như béo phì, tiểu đường, cholesterol và ngăn ngừa biến chứng.Giảm cân là giải pháp quan trọng nhất giúp cải thiện gan nhiễm mỡ. Kết hợp ăn uống và tập luyện thể thao đều đặn sẽ giúp giảm cân hiệu quả. Nhiều nghiên cứu cho thấy việc giảm 5-10% trọng lượng cơ thể sẽ giúp giảm đáng kể lượng mỡ trong gan. Để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, các chuyên gia khuyến cáo không nên giảm cân quá nhanh. Lượng cân nặng giảm an toàn là từ 0,5-1 kg/tuần, theo Verywell Health.
Huyền thoại Rivaldo và các ngôi sao Brazil thất bại trước CLB Công an Hà Nội
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
