Phát hiện cá heo nước ngọt Irrawaddy quý hiếm sinh sản trên sông Mekong
Tương tự nhiều làng cổ khác của vùng chiêm trũng Bắc bộ, làng Nôm thuộc Đại Đồng, Hưng Yên vẫn còn đó những nét đẹp cổ kính, trầm mặc, từ đình làng, ao làng, đường làng, cùng 19 nhà thờ họ biểu trưng cho con dân làng Nôm. Ở đời thường, nhắc đến Nôm là gợi ngay về nghề đặc thù của làng, ấy là buôn đồng nát. Cái nghề ấy "lẻn" cả vào thơ vè, định danh cụ thể về làng rằng: "Đồng nát thì về cầu Nôm".Ngược dòng lịch sử, tìm hiểu chuyện hình thành làng Nôm thông qua cụm di tích đình làng còn lưu lại mới biết thành hoàng làng Nôm chính là thánh Tam Giang - vị anh hùng dân tộc vẻ vang chống ngoại xâm chẳng liên quan gì đến nghề đồng nát. Ở vùng chiêm trũng Bắc bộ, thánh Tam Giang có hai hóa thân là thiên thần và nhân thần. Ở góc độ thiên thần, đây là vị thần chuyên bảo hộ vùng sông nước. Còn ở nhân thần, thánh Tam Giang là vị tướng oai dũng chống giặc ngoại xâm, sau khi hy sinh vì nước, ông được người dân tôn thờ. Thống kê có đến gần 400 đình, đền, nghè ở các làng cổ phía bắc thờ thánh Tam Giang.Trong cụm di tích đình Tam Giang ở làng Nôm, ngoài kiến trúc cổ kính của đình làng, mái ngói, cầu đá… còn nổi bật một cây đa cổ thụ. Các cụ cao niên kể rằng đấy là nơi khi xưa thánh Tam Giang và quân sĩ buộc ngựa, chiêu binh phục vụ kháng chiến chống giặc. Việc chiêu mộ binh sĩ khắp nơi, mỗi người mang mỗi họ khác nhau, khi đất nước yên bình, nhiều người trong số đó ở lại, thành cư dân làng Nôm. Nguyên cớ có đến 19 dòng họ khác nhau ở đây là vì vậy.Cũng từ câu chuyện chiêu quân của đức thánh Tam Giang, bánh tày ra đời. Với chiều dài gần 40 cm, khẩu chỉ bằng 3 ngón tay chụm lại, cầm rất vừa tay, mỗi chiếc bánh đủ cho một người bình thường ăn no. Việc người làng Nôm phát minh ra bánh tày chính là để phục vụ nhu cầu lương binh cho quân sĩ, vừa đủ dưỡng chất vừa đáp ứng tính tiện dụng, dễ dàng vận chuyển, lưu trữ thời gian dài. Nhờ vậy, bánh tày là dạng lương thực để binh sĩ bồi bổ trong những chiến trận ác liệt hoặc những cuộc hành quân xa.Tên gọi bánh tày, khi tìm hiểu ra, cũng mang lại nhiều thuyết giải thú vị. Liệu chiếc bánh có liên quan gì đến dân tộc Tày hay không? Nếu nhìn lại danh sách các dòng họ đang hiện hữu ở làng Nôm và những họ phổ biến của người Tày như Đỗ, Lê, Tạ… có thể thấy có sự tương đồng. Biết đâu trong quá trình chiêu quân, các tráng sĩ người Tày cũng tham gia công cuộc vệ quốc, gia nhập binh đoàn thánh Tam Giang và mang thứ bánh lá đặc trưng của dân tộc mình vào đời sống quân ngũ?Một lý giải khác liên quan đến bánh tày bắt nguồn từ chiều dài chiếc bánh. Nếu đo trung bình độ dài một chiếc bánh tày sẽ tương đương chiều dài cẳng tay với điểm đầu là lòng bàn tay và điểm cuối là cùi chỏ. Trong phương ngữ vùng Bắc bộ, đặc biệt là cư dân Hà Tây, chữ "tay" khi phát âm sẽ được nhấn thêm dấu huyền để thành "tày". Trong quá trình tập hợp binh về làng Nôm, có thể trong số ấy có những người lính đến từ vùng Hà Tây, việc biến âm trong phương ngữ khiến chiếc bánh tay khi xướng âm biến thành bánh tày là vậy.Trở lại với thời bình, bánh tày làng Nôm chỉ được làm vào dịp tết hoặc những sự kiện thực sự trọng đại. Cấu tạo một chiếc bánh rất đơn giản chỉ với đậu xanh đánh (đậu xanh lột vỏ, luộc chín, xào đường theo tỷ lệ 1:1) và mỡ thăn lợn cắt thỏi dài. Hai thứ này dùng làm nhân, còn lớp vỏ bánh là gạo nếp bao quanh, áo là lá dong. Bánh tày, ngoại hình giản đơn chỉ có thế. Nhưng khi ăn, bánh tày thực sự gây ấn tượng bởi sự cân bằng hài hòa giữa các nguyên liệu, hương vị. Ngọt bùi của đậu, béo ngậy của mỡ, dẻo thơm của nếp…, tất cả hòa quyện theo từng miếng cắn rất vừa nhờ kích thước khác lạ với các dòng bánh lá hiện hữu.Là đặc sản làng Nôm, ai ăn cũng khen ngon nhưng để tìm người làm ra bánh tày hôm nay lại là chuyện nan giải khi cả làng chỉ còn lại cụ Tạ Đình Hùng hằng năm vẫn gói bánh tày mùa tết đến. Tham gia cùng cụ Hùng trong một chuyến gói bánh tày, được nghe giải thích và chứng kiến các công đoạn làm bánh, mới thấy đằng sau vẻ giản đơn của chiếc bánh con con là vô số công đoạn phức tạp. Đầu tiên là phân chia tỷ lệ nguyên liệu, để ra một mẻ 100 chiếc bánh cần 10 kg gạo nếp cái hoa vàng vụ mới, 10 kg đường trắng, 10 kg đậu xanh không vỏ, 10 kg mỡ thăn. Phần chuẩn bị nguyên liệu chỉ có khoản đậu xanh đánh là nhọc sức vì phải luộc cho đậu nhừ, đánh nhuyễn không còn thấy dáng hạt rồi trộn đường đảo đều. Cái vất vả là khi đậu quết cùng đường, đảo tay không đều và nhanh sẽ làm đường chảy gây cháy khét, mẻ nhân ấy coi như hỏng. Đậu đảo đến chín nhừ, vàng ươm là hoàn thiện.So sánh làm bánh tày và bánh chưng, cụ Tạ Đình Hùng bảo: "Làm bánh tày vất hơn bánh chưng nhiều, bánh chưng có khuôn, một bánh tôi làm chậm nhất chỉ 2 phút, gói được một bánh tày bằng gói 3 - 4 cái bánh chưng". Đem câu chuyện làm bánh tày hỏi các nhà bán bánh lá ở chợ Nôm, ai cũng lắc đầu: "Không làm đâu, nhọc công lắm chú ạ". Cái sự nhọc ấy, hóa ra chẳng phải khó ở khâu chuẩn bị nguyên liệu mà ở kỹ thuật gói. Chứng kiến cụ Hùng tay thoăn thoắt từng thao tác xếp lá dong, rải 100 gram nếp cho một cái bánh, đặt phần nhân bánh lên lớp nếp, đoạn lấy tay túm hai mép lá kéo lên cao, giật xóc nhẹ, cuộn lại thật nhanh và đều, rồi thắt dây là xong một cái bánh tày. Độ khó khi làm bánh chính là ở cú giật "kinh điển" ấy. Cụ Hùng biết gói bánh tày từ năm 10 tuổi, đến nay đã hơn 70 năm tuổi nghề và cú giật điệu nghệ ấy vừa đủ lực để lớp gạo mỏng te bám đều quanh lõi nhân. Tôi làm thử mấy chiếc bánh cùng cụ nhưng cứ đến công đoạn cuối cùng với thao tác giật là gạo bay đằng gạo, nhân rời đằng nhân, không thể nào căn đều cho được.Mỗi lần chuẩn bị cho một mẻ bánh 100 cái, mất 2 ngày trời, dù tuổi cao, sức yếu, nhưng cụ Tạ Đình Hùng vẫn cố gắng làm, bởi: "Lệ làng xưa mỗi khi bày cỗ tết hoặc cúng đình, phải có giò cây, bánh tày, chả hoa, đều là các thứ người làng tôi tự làm cả, có năm cầu kỳ hơn thì thêm món cá kho ủ trấu. Giờ các món ấy thất truyền hết, còn lại mỗi bánh tày. Gói bánh mệt người lắm nhưng con cháu ở xa chúng nó cứ bảo gói để lễ thánh và mang làm quà đặc sản làng Nôm. Mấy năm nay chúng nó đem bánh tày làm quà biếu tết, ai ăn cũng khen, chiều các cháu nên cố làm".Nhờ kích thước nhỏ, gói đều tay, cộng thêm 5 giờ luộc ngập sôi trong nước, bánh tày khi hoàn thiện ngon dẻo rền ngậy đến lạ kỳ, ăn no vẫn không ngán. Đem cắt lát miếng bánh do cụ Hùng làm, thấy rõ các lớp vỏ, nhân, mỡ phân bố đều tăm tắp, mắt nhìn đã thấy thèm. Ăn bánh của cụ Hùng thật ngon, nhưng cũng có chút bâng khuâng, bởi rằng món bánh tày trứ danh của làng Nôm đang thiếu người kế tục. Trong nhiều mâm cỗ dâng lễ thánh ngày xuân của người làng, bóng dáng bánh tày đang dần được thay bằng những cao lương mỹ vị hợp thời hơn. Lo rằng một ngày không xa, món bánh tày làng Nôm chỉ còn tồn tại trong hoài niệm và chuyện kể.Ning Ning và Rosé lên đồ nguyên set đen, trổ tài mix match tại sân bay
Buổi lễ ký kết được diễn ra trang trọng tại văn phòng ANPG với sự chứng kiến của ông Dương Chính Chức - Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Angola.Angola là quốc gia khai thác dầu lớn thứ hai châu Phi. Khu vực nghiên cứu Etosha/Okavango có diện tích khoảng 200.000 km² và được chính phủ Angola đánh giá giàu tiềm năng dầu khí, có thể mang lại sản lượng khai thác lớn. Đây là dự án đầu tư đầu tiên của một tập đoàn tại Angola. Dự án đồng thời đánh dấu bước tiến chiến lược của Xuân Thiện vào ngành thăm dò khai thác dầu khí.Xuân Thiện là một trong những tập đoàn hàng đầu Việt Nam trong các lĩnh vực thủy điện, năng lượng tái tạo, nông nghiệp công nghệ cao, vật liệu xây dựng và hạ tầng. Việc hợp tác với ANPG thể hiện tầm nhìn chiến lược và cam kết của Tập đoàn trong việc tham gia vào thị trường năng lượng toàn cầu, đặc biệt là tại khu vực châu Phi. Xuân Thiện hiện cũng đang đầu tư sản xuất thép xanh tại Nam Định và Huế nên rất cần nhiên liệu, nguyên liệu, vật liệu và quặng sắt.Phát biểu tại lễ ký kết, Chủ tịch Tập đoàn Xuân Thiện, ông Nguyễn Văn Thiện cho biết: "Chúng tôi tự hào khi là doanh nghiệp đã và đang đầu tư mạnh mẽ tại Angola trong nhiều lĩnh vực nông lâm nghiệp, thủy điện và khai khoáng, hiện đã tạo ra hàng nghìn công việc cho người dân và đóng góp cho sự phát triển kinh tế của địa phương. Việc ký kết dự án đầu tư trong lĩnh vực dầu khí ngày hôm nay là cột mốc quan trọng, đánh dấu bước chuyển mình của tập đoàn, trở thành một Tập đoàn năng lượng quốc tế, cũng như mở ra sự hợp tác phát triển của hai quốc gia trong một lĩnh vực mới".Tập đoàn Xuân Thiện hiện đang xây dựng hai tổ hợp dự án thép xanh lớn tại Nghĩa Hưng (Nam Định) dự kiến năm 2028 ra sản phẩm và Khu kinh tế Chân Mây (Huế). Nhà máy không sử dụng than cốc để luyện thép mà dùng các nhiên liệu khác nhằm đảm bảo tiêu chí thép xanh, được sản xuất giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội. Trong thời gian qua, tập đoàn đầu tư vào Angola, với nhiều dự án lớn như trồng bạch đàn, khai thác quặng sắt, nghiên cứu khai thác dầu mỏ… nhằm có nguồn nhiên liệu (khí LNG và LPG có trong dầu khí), nguyên liệu về Việt Nam phục vụ sản xuất thép xanh.Ông Dương Chính Chức - Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Angola chia sẻ: "Nhiều năm qua, quan hệ tốt đẹp hai nước được duy trì nhưng hợp tác kinh tế còn rất khiêm tốn. Để cải thiện điều này, Chính phủ và các cơ quan hai bên đã rất cố gắng. Trong các cuộc làm việc giữa lãnh đạo hai nước, hai bên đều nhất trí thúc đẩy hợp tác hai nước, sớm có những thành tựu cụ thể. Tại kỳ họp Ủy ban Liên chính phủ Việt Nam - Angola lần thứ 7 vào tháng 3.2024, hai bên cũng nhất trí như vậy. Sau thời gian thúc đẩy, Tập đoàn Xuân Thiện đã trở thành đơn vị tiên phong của Việt Nam đến Angola đầu tư trong nhiều lĩnh vực và nay cùng với ANPG ký Dự án đầu tư dầu khí với quy mô lớn".Đại diện ANPG đánh giá rất cao tiềm lực và khả năng triển khai dự án của Tập đoàn Xuân Thiện, đồng thời tin tưởng sự hợp tác này sẽ thúc đẩy hoạt động thăm dò dầu khí tại bồn trũng Etosha/Okavango, là khu vực được đánh giá có tiềm năng dầu khí rất lớn.Đại diện ANPG hy vọng Tập đoàn Xuân Thiện sẽ sớm có được giấy phép cần thiết từ Chính phủ Việt Nam để có thể triển khai dự án trong thời gian sớm nhất.Tập đoàn Xuân Thiện được thành lập từ những năm 2000. Trải qua hơn hai thập kỷ xây dựng và phát triển, tập đoàn hiện là một trong những đơn vị hàng đầu tại Việt Nam về lĩnh vực sản xuất năng lượng, vật liệu xây dựng và nông nghiệp công nghệ cao, tài chính ngân hàng. Với chiến lược phát triển bền vững và mô hình quản trị hiện đại, tập đoàn nỗ lực đầu tư chuyên sâu và mở rộng tầm nhìn ra quốc tế.Tầm nhìn của Xuân Thiện là xây dựng một hệ thống phát triển kinh tế tuần hoàn khép kín, dựa trên triết lý sản xuất xanh - sạch - bền vững. Tập đoàn Xuân Thiện cũng hướng tới việc hợp tác, đầu tư vào các dự án có quy mô lớn, với mục tiêu không chỉ phát triển kinh tế đất nước mà còn bảo vệ môi trường bền vững và đảm bảo an sinh xã hội.
Vì sao tỷ lệ xuất cư ở ĐBSCL cao?
Trên website và trang Facebook chính thức, cả Hội đồng Anh và IDP Việt Nam cho biết từ sau ngày 29.3, tất cả các kỳ thi IELTS ở Việt Nam sẽ được tổ chức dưới hình thức thi trên máy tính. Đồng nghĩa, hai đơn vị sẽ dừng thi IELTS trên giấy. "Hai hình thức thi IELTS trên giấy và trên máy tính đều có sự tương đồng về định dạng bài thi, câu hỏi và cách thức chấm điểm", Hội đồng Anh và IDP nhấn mạnh.Thông tin đến Thanh Niên, đại diện Hội đồng Anh, IDP tại Việt Nam cho biết với những trường hợp đăng ký thi giấy sau ngày 29.3, trung tâm khảo thí sẽ liên hệ tới thí sinh để thông báo các phương án thay thế, gồm chuyển đổi miễn phí sang hình thức thi IELTS trên máy tính; chuyển đổi miễn phí sang một ngày thi IELTS trên giấy trước hoặc trong ngày 29.3; hoặc nhận hoàn trả toàn bộ lệ phí thi.Cũng theo thông cáo từ Hội đồng Anh và IDP tại Việt Nam, việc dừng tổ chức thi IELTS trên giấy nhằm mục đích mang lại trải nghiệm thi nhanh chóng, hiệu quả và tiện lợi hơn cho thí sinh trong khi vẫn duy trì chất lượng, độ tin cậy toàn cầu của kỳ thi IELTS. Hai đơn vị này cho biết thêm khi thi IELTS trên máy tính, thí sinh có thể nhận kết quả trong khoảng 2 ngày cùng nhiều tiện ích khác.Trên trang chủ, Hội đồng Anh và IDP cho biết thêm sau 29.3, chỉ có hai trường hợp thí sinh có thể tiếp tục thi IELTS trên giấy. Thứ nhất là thí sinh cần hỗ trợ đặc biệt. Và thứ hai là kỳ thi IELTS trên giấy có thể được tổ chức trong một số trường hợp hạn chế ở các tổ chức giáo dục, các trường ĐH, các trường học bao gồm trường liên cấp, học viện và trung tâm đào tạo tiếng Anh trực thuộc các đơn vị này.Trước đó, như Thanh Niên đã đưa tin, các đơn vị đồng tổ chức thi IELTS ở Malaysia và Thái Lan cũng đã dừng thi IELTS trên giấy ở quy mô toàn quốc hoặc chỉ với một số đối tượng nhất định từ tháng 3.2024. Trả lời Thanh Niên thời điểm đó, người đại diện phát ngôn của IDP IELTS cho biết những thay đổi trên được thực hiện để nâng cao, đảm bảo hiệu quả hoạt động và quản lý bài thi "phù hợp với hoàn cảnh ở các quốc gia này".Trước đó, từ đầu tháng 8.2023, các đơn vị đồng tổ chức thi IELTS tại một quốc gia châu Á khác là Iran cũng tạm dừng thi trên giấy, chỉ cho phép đăng ký thi trên máy tính. Một số thí sinh được thông báo rằng quyết định đình chỉ thi này xuất phát từ lo ngại xảy ra gian lận tại các trung tâm khảo thí. Truyền thông quốc tế mới đây cũng đưa tin về nghi vấn nhiều trường hợp đề IELTS bị rò rỉ trước khi thi, sẵn luôn cả đáp án tại Pakistan."Việc hủy thi IELTS trên giấy là một động thái tất yếu và sẽ mang lại nhiều lợi ích cho thí sinh. Điểm bất lợi duy nhất là các bạn sẽ mất thêm thời gian để làm quen với hình thức thi trên máy tính. Và theo tôi, Việt Nam sẽ sớm nối tiếp xu hướng này, có thể vào khoảng cuối năm 2024 hoặc trong năm 2025", thầy Đinh Quang Tùng, Giám đốc học thuật YSchool, từng dự đoán.Theo thầy Tùng, lợi ích của việc thi trên máy tính là loại bỏ vấn nạn mua đề thi IELTS "thật" trước ngày thi, bởi mỗi thí sinh sẽ được "đổ xúc xắc" ngẫu nhiên một đề, không ai giống ai và không thể nào học thuộc. Việc thi trên máy tính còn giảm thiểu sử dụng giấy và cho kết quả sớm hơn, thời gian thi cũng linh hoạt hơn so với thi trên giấy, thầy Tùng nói thêm.IELTS (International English Language Testing System) là hệ thống kiểm tra tiếng Anh quốc tế được công nhận rộng rãi bởi hàng ngàn trường ĐH, chính phủ và doanh nghiệp trên toàn cầu. Kỳ thi ra đời từ năm 1989, hiện được đồng sở hữu bởi IDP, Hội đồng Anh và Hội đồng Khảo thí và Nhà xuất bản ĐH Cambridge (Anh). Theo thống kê từ các đơn vị tổ chức thi, hằng năm có trên 2 triệu thí sinh dự thi IELTS trên toàn cầu.Hiện, IELTS được hơn 100 cơ sở giáo dục ĐH tại Việt Nam chấp nhận chuyển đổi kết quả thi sang điểm môn tiếng Anh để tuyển sinh. Bộ GD-ĐT cũng cho phép thí sinh đạt từ 4.0 IELTS trở lên được miễn thi tốt nghiệp THPT môn ngoại ngữ. Trong năm 2022 cả IDP và Hội đồng Anh tại Việt Nam đã cấp được 124.567 chứng chỉ IELTS.
Ngày 15.3, UBND tỉnh Lâm Đồng có văn bản gửi Công ty CP Interband Việt Nam (IB Group Việt Nam) việc chưa thống nhất tổ chức DaLat Spring Concert 2025, nên huyền thoại Saxophone Kenny G chưa thể biểu diễn tại phố núi Đà Lạt.Trước đó, ngày 10.2 IB Group Việt Nam có văn bản đề xuất tổ chức chương trình DaLat Spring Concert 2025 vào ngày 29.3 tại quảng trường Lâm Viên, TP.Đà Lạt, với sự tham gia của nghệ sĩ huyền thoại Saxophone Kenny G. Theo văn bản của UBND tỉnh Lâm Đồng, vì lý do kỹ thuật nên UBND tỉnh chưa thống nhất chủ trương để IB Group Việt Nam tổ chức chương trình DaLat Spring Concert 2025 vào thời điểm nêu trên. Tỉnh Lâm Đồng cảm ơn IB Group Việt Nam trong thời gian qua đã quan tâm, dành nhiều tình cảm, nhiệt thành với tỉnh Lâm Đồng, đã tổ chức thành công chương trình âm nhạc quốc tế Dalat Spring Concert 2024, với sự tham gia của các huyền thoại Boney M, Joy và Samantha Fox.Thông qua IB Group Việt Nam, UBND tỉnh Lâm Đồng gửi lời cảm ơn chân thành đến nghệ sĩ Saxophone Kenny G đã dành tình cảm đặc biệt với tỉnh Lâm Đồng.Như Thanh Niên đã thông tin, theo đề xuất của IB Group Việt Nam, chương trình Dalat Spring Concert 2025 dự kiến diễn ra vào đêm 29.3 tại quảng trường Lâm Viên, với kinh phí sản xuất dự trù gần 22 tỉ đồng, trong đó nguồn tài trợ do UBND tỉnh Lâm Đồng huy động từ nguồn xã hội hóa 17,98 tỉ đồng. Chương trình âm nhạc này có bán vé, và số tiền thu được sẽ dành tặng quỹ hoạt động từ thiện xã hội của TP.Đà Lạt.
Người mẫu Việt đi cong lưng, di chuyển kỳ dị, nhà thiết kế nói gì?
Tàu đổ bộ Blue Ghost từ quỹ đạo mặt trăng đã đáp theo chế độ lái tự động, hướng đến phần dốc thoải của một miệng núi lửa cổ đại ở lưu vực va chạm trên rìa đông bắc của phần mặt trăng gần hơn.Trung tâm điều khiển sứ mệnh tại trụ sở công ty Firefly ở ngoại ô thành phố Austin (bang Texas, Mỹ) đã loan báo thông tin xác nhận."Chúng ta đã đáp xuống mặt trăng", AP dẫn thông báo từ trung tâm điều khiển, nơi dõi theo hoạt động của tàu đổ bộ Blue Ghost ở cách trái đất khoảng 360.000 km.Việc tàu đổ bộ đáp mượt và thẳng đứng đã giúp Firefly trở thành công ty tư nhân đầu tiên đưa tàu đến mặt trăng mà không bị rơi hoặc đáp trong tư thế lật ngược. Đến nay chỉ có 5 nước đạt được thành tựu này, đó là Nga, Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản.Tàu đổ bộ Blue Ghost được thiết kế đặc biệt cho mục tiêu đáp xuống mặt trăng, với chiều cao 2 m và bề ngang 3,5 m, trụ vững trên 4 chân.Được phóng từ bang Florida hôm 15.1, tàu đổ bộ mang theo 10 cuộc thí nghiệm cho NASA. Cơ quan không gian Mỹ trả 101 triệu USD cho dịch vụ này, cộng thêm 44 triệu USD cho chi phí thiết bị khoa học và công nghệ trên tàu.Đây là sứ mệnh tư nhân thứ ba theo chương trình vận chuyển thương mại đến mặt trăng do NASA triển khai, nhằm khai thác tiềm lực từ tư nhân trong thời gian chờ đưa các phi hành gia quay lại vệ tinh tự nhiên của trái đất.Các thí nghiệm trên tàu Blue Ghost chỉ có 2 tuần thực hiện, trước khi thời gian ngày trên mặt trăng kết thúc và chuyển sang 2 tuần đêm tối.Đến ngày 6.3, dự kiến một tàu đổ bộ khác tên Athena của công ty tư nhân Intuitive Machines (Mỹ) cũng sẽ đáp xuống mặt trăng theo chương trình của NASA.
